Sine ira et studio

Extra aandacht voor de coniunctivus (CON); 3 (met dank aan Kees Jan Rademaker)






Extra aandacht voor de coniunctivus (CON); 4 (met dank aan Kees Jan Rademaker)






omdat, daar, aangezien, doordat

hoewel, ofschoon, terwijl

terwijl, als, wanneer, zodra, nadat, toen (voortijdig)

De voegwoordendriehoek

Het vertalen van een PTC wordt vaak lastig gevonden. Het is lang niet altijd mogelijk een Latijns PTC (deelwoord) als een Nederlands deelwoord te vertalen, hoewel het best hier en daar mogelijk is. Ridentes servi domum intraverunt is heel eenvoudig weer te geven als 1. de lachende slaven kwamen het huis binnen of 2. Lachend kwamen de slaven het huis binnen. Je kunt wel een BZ maken met 3. Terwijl de slaven lachten kwamen ze het huis binnen. Maar dat geeft weer een extra BZ. Bovendien moet je rekening houden met de tijd van de persoonsvorm in de BZ die je zelf maakt. Dat probleem heb je niet als je een Nederlandse deelwoord gebruikt als een bijwoordelijke bepaling.

Worden de zinsdelen die aan een PTC “hangen” te lang, dan móet je wel overschakelen naar een BZ. Dan moet je een keuze maken tussen een paar mogelijke onderschikkende voegwoorden↓. Dezelfde keuze moet je maken als er al een BZ staat die wordt ingeleid door het voegwoord↓ cum. Onderstaande driehoek kun je in beide gevallen als hulpmiddel gebruiken (met een plaatje kun je beter visualiseren en dus onthouden).
Zoals boven gezegd komt het neer op een keuze tussen een paar, een drietal voegwoorden↓. Het gaat om een BZ die 1. een tijdsrelatie heeft met de HZ (een temporele BZ) of 2. een reden geeft voor de mededeling in de HZ (een causale BZ) of 3. in tegenstelling is met de mededeling in de HZ, beter gezegd toegeeft aan de mededeling in de HZ (een concessieve BZ)
De voegwoorden↓ zoals bedoeld in BZ van het type 1 noemen we temporele voegwoorden. Die van type 2 noemen we causale voegwoorden en die van type 3 concessieve voegwoorden.