Щзбекистон республикаси

5.4-расм. Вални марказга ўрнатиш.
5.4-расмда вал заготовкасининг марказлар орасига қандай ўрнатилиши тасвирланган. Марказларга ўрнатишдан олдин заготовканинг бир учига хомут 2 кийдирилиб, винт 4 билан маҳкамлаб қўйилади. Шундан кейин вал заготовкаси марказларга ўрнатилади ва поводок 3 нинг планшайбаси ёрдамида айланма ҳаракатга келтирилади.



5.5-расм. Детални патронга ва кетинги бабканинг марказига ўрнатиб йўниш.

Заготовкаси чивиқ материал бўлган силлиқ ва поғонали валларнинг диаметри шпинделp тешигининг диаметридан кичик бўлса, улар шпинделp тешигидан ўтказилиб, патронга сиқилган ҳолда йўнилиши мумкин. Бундай ҳолда заготовканинг тореци йўниб олинади ва унга марказ тешиги пармаланади, шундан кейин эса тегишли узунликда қилиб, шпинделp тешигидан чиқарилади, кетинги бабка заготовка торецига келтирилиб, унинг маркази торецдаги тешикка сиқиб қўйилади. Заготовка хомаки йўниб бўлингандан кейин у тозалаб йўнилади. Хомаки йўниш ҳам, тозалаб йўниш ҳам бир ўрнатишда бажарилади. Агар заготовканинг диаметри шпинделp тешигининг диаметридан катта бўлса, бундай заготовка марказларга сиқилиб ёки патрон 1 ва марказ 2 га ўрнатиб ишланади (5.5-расм).

5.6-расм. Патронга ўрнатиб йўниш.


Агар заготовка марказлар орасига сиқилиб йўниладиган бўлса, заготовканинг тореци йўнилади ва унга марказ тешиги очилади, шундан кейин заготовканинг ўнг учи хомут ўрнатиш учун етарли узунликда йўнилади. Хомут маҳкамлангандан кейин заготовка марказлар орасига сиқилади ва поводкали патрон ёрдамида заготовкага айланма ҳаракат берилади ва унинг иккинчи учи йўнилади. Вал икки ўрнатишда кесиб ишланади.
Қисқа деталларни (шкив, тишли ғилдирак, қопқон ва бош-қаларни) патронга ўрнатиб ишлаш айниқса қулай. 5.6-расмда шкив заготовкасининг патрон кулачоклари билан маҳкамланиши ва кесиб ишланиши кўрсатилган. Бунда тўғин ва гупчагинин торецлари йўнилади, тўғини кулачокларгача йўнилади, тешиги хомаки ва тозалаб йўнилади. Заготовка айлантирилиб, базавий юза бўлган тешиги билан ўрнатилганда ва маҳкамлангандан кейин тўғин ва гупчагининг торецлари йўнилади ҳамда тўғини узил-кесил тозалаб ишланади. Шкивнинг заготовкаси икки ўрнатишда узил-кесил ишланади.
Серияли ва ялпи ишлаб чиқаришда кўпкескичли ярим автоматлардан фойдаланилади. Бундай дастгоҳлар одатда олдинги ва кетинги суппорт билан таoминланган. Олдинги суппорт бўйлама, кетинги суппорт кўндаланг ҳаракат қилади. Суппортларда 20 тагача кескичлар жойлашган бўлади. Катта узунликдаги деталларга ишлов беришда дастгоҳлар иккита олдинги ва иккита кетинги суппорт билан таoминланади.