Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги

Muammoli savolning echimi

Berilgan savolga javob proeksiyalash usullariga bog‘liq holda turlicha bo‘lishi mumkin.

Markaziy proeksiyalashda u quyidagicha bo‘ladi:

• 
  Proeksiyalanuvchi shakl proeksiyalar markazi bilan proeksiyalar tekisligi orasida bo‘lsa, unda shakl tasvirining o‘lchamlari uning fazodagi o‘lchamlaridan katta bo‘ladi. Masalan, kino lentasidagi tasvirlar kino apparatidagi yorug‘lik manbai bilan ekran orasida bo‘lgani uchun undagi tasvirlar ekranda katta bo‘lib ko‘rinadi.
  
• 
  Proeksiyalar tekisligi proeksiyalar markazi bilan proeksiyalanuvchi shakl orasida bo‘lsa, unda shaklning tasviridagi o‘lchamlari fazodagi o‘lchamlaridan kichik bo‘ladi. Masalan, fotoapparat yordamida fotoplyonkaga tushirilgan shakl.
  
• 
  Proeksiyalash markazi proeksiyalar tekisligi bilan proeksiyalanuvchi shakl orasida bo‘lsa, unda proeksiyalash markazining proeksiyalar tekisligiga nisbatan yaqin va uzoqligiga qarab, shaklning tasvirdagi o‘lchamlari uning fazodagi o‘lchamlaridan kichik va katta bo‘lishi mumkin.
  
• 
  YUqoridagi vaziyatda proeksiyalash markazi proeksiyalanuvchi shakl va proeksiyalar tekisligidan bir xil masofada yotsa, proeksiyalanuvchi shakl proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, u holda uning proeksiyasi o‘ziga teng bo‘ladi.
  
• 
  Agar proeksiyalash markazidan proeksiyalanuvchi shaklgacha bo‘lgan masofa proeksiyalash markazidan proeksiyalar tekisligigacha bo‘lgan masofadan kichik (katta) bo‘lsa, tasvir katta (kichik) bo‘ladi.
  

Parallel proeksiyalashda (uning xususiy holi bo‘lgan ortogonal proeksiyalashda) esa quyidagicha:

• 
  SHaklning proeksiyasi uning holati qanday bo‘lishidan qathiy nazar xech qachon o‘zidan katta bo‘lmaydi.
  
• 
  SHakl proeksiyalar tekisligiga paralel bo‘lsa uning proeksiyasi o‘ziga teng bo‘ladi.
  
• 
  Umumiy vaziyatdagi shaklning proeksiyasi har doim o‘zidan kichik bo‘ladi.
  

Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Proeksiya degani nima?
   
2. 
   Proeksiyalar tekisligi deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Qanday proeksiyalash usullarini bilasiz?
   
4. 
   Markaziy proeksiyalash usuli deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Parallel proeksiyalash usuli deb nimaga aytiladi?
   
6. 
   Parallel proeksiyalarni xossalarini bilasizmi?
   
7. 
   Proeksiyalash markazi deb nimaga aytiladi?
   
8. 
   Proeksiyalovchi nur deb nimaga aytiladi?
   
9. 
   Ortogonal proeksiyalash usuli deb nimaga aytiladi va bu usul qaerlarda qo‘llaniladi?
   
10. 
    Monj usuli deb nimaga aytiladi?