Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

108-  §.  Issiqlik  almashinuv  turlari

333

---

M o lek u lalari  siy rak   jo y la sh g a n   m o d d a la r,  m a sa la n ,  g azlar, 

s h u n in g d e k ,  g ‘ov ak   m o d d a la r   issiq lik   iz o ly a to rla ri  boMib 

hisoblanadi.

Nur yutish va nur chiqarish. 

Qizigan dazm olga qoMimizni  yaqin 

keltirsak issiqlikni sezamiz.  Quyosh  nuri ta ’sirida Yer va Yer sirtidagi 

jism larning,  havoning  isiganini  kuzatam iz.  Bu  vaqtda qizigan jism  

yoki  Q uyosh  o ‘zidan  issiqlik  energiyasini  chiqaradi.  Bu  hodisa 

nurlanish deyiladi.  Kelayotgan  issiqlik energiyasini jism lar to m o n i­

dan  qabul  qilib olish  hodisasi  nur yutish deyiladi.  D em ak.  yuqorida 

keltirilgan  misoldagi  isish  hodisasi  nur  yutish  orqali  ro‘y  berar 

ekan.  N urlanish va  nur yutish jarayoni  elektrom agnit toMqinlarning 

tarqalishi  va  yutilishi  bilan  tushuntiriladi.  Issiqlik  b o ‘shliqda  ham  

(elektrom agnit  toMqinlar  vakuum da  tarqalgani  u ch u n )  nurlanish 

y o ‘li  bilan  uzatilishi  m um kin.  Shuning  u ch u n   Quyosh  nurining 

energiyasi bizgacha yetib keladi.

Biz yuqorida  ko‘rib  o ‘tgan  issiqlik  alm ashinish jarayonlaridan 

tashqari  boshqa  usullar  bilan  ham   issiqlik  alm ashinish  jarayoni 

sodir  boMadi,  m asalan,  bugManish,  kondensatsiya  va  boshqalar.