Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

7 6 -  § .  S uyuqlik  va  gazla r  uchun  P ask al  qonuni

Suyuqlik  og'irlik  kuchi  (xususiy  og'irligi)  ostida  ham   yoki 

suyuqlik  h ajm in i  chegaralab  turuvchi  sirtga  ta ’sir  qiluvchi  tashqi 

kuchlar  (sirtiy  kuchlar)  ostida  ham   siqilishi  m um kin.  Suyuqlik 

ichida  sirtiy  kuchlar  hosil  qiladigan  bosim ni  ko 'rib   chiqaylik.

P orsh en li  silind r  u lan g an   ixtiyoriy  shakldagi  berk  idishga 

suyuqlik  (yoki  gaz)  so lin g an   b o 'lsin   ( 1 3 0 - rasm ).  P o rsh e n n i 

silindr  ichiga  itarsak,  suyuqlikning  siqilishi  natijasida  suyuqlik 

ic h id a  b o sim   h o sil  b o 'la d i.  Id ish n in g   tu rli  jo y la rid a   bosim  

o 'lc h a n g a n d a ,  ularning  kattaligi  deyarli  bir  xil  bo 'lishi  an iq - 

langan.  Bu  holni  nazariy  y o 'l  bihin  ham   isbotlash  m um kin. 

B uning  u ch u n ,  a w alo ,  suyuqlik  ichidagi  ixtiyoriy  ikkita,  m asa­

lan,  A  va  В  nuqtalardagi  bosim   o 'z a ro   teng  ekanligiga  ishonch 

hosil  qilam iz.  Shu  m aqsadda  suyuqlikning  ichida  o 'q i  A  va  В 

n uqtalardan  o'tu v ch i  ingichka  silindrni  fikran  ajratib  olam iz.  Si­

lindrning  asoslari  A В  ch iziqqa  perpen d ik u ly ar  bo 'lsin.  S ilindr 

h a jm id a g i  s u y u q lik   id is h d a   tin c h   ( m u v o z a n a td a )   tu r g a n  

suyuqlikning  bir  qism ini  tashkil  qiladi,  b in o barin,  silindr  sirtiga 

bosim   k u ch lari  t a ’sir  q ilay o tg an   b o 'lsa   h a m ,  uning  ichidagi 

suyuqlik  tin c h   turadi.  Silindrga  boshqa  k u ch lar  ta ’sir  qilm aydi,