Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

A  =   Fo.r

 (Ax2  - A X | )  =  - £  

^

  ^ ^

  (Ax

2

  -  A x ,) =

к  

,   .

 

2

 

к  

A 

2 

к  

A 

2

= -(A x,  - Ax2) = — AX[  ~ - A x 2.

(123)

184

---

E la s tik lik   k u c h in in g   b a ja rg a n   is h i  jis m   b ik r lig i  b ila n  

boshlang'ich  va  oxirgi  uzayishlari  kvadratlari  ayirmasi  ко ‘pay 1- 

masining yarmiga  teng.

A gar  p ru jin an in g   oxirgi  uzayishi  nolga  teng  b o 'lsa ,  y a ’ni 

prujina  deform atsiyalanm agan  holatiga  qaytib  kelsa,  u

A = k ^ -  

(124)

2

ga  teng  ish  bajaradi,  bu  yerda  Дх — prujinaning  b o sh lang 'ich  

uzayishi.

55-  §  d a  aytib  o 'tg a n im iz d e k ,  elastik  defo rm atsiyalangan 

prujina potensial  energiyaga ega  bo'ladi.  Elastik deformatsiyalangan 

p r u ji n a n in g   p o te n s i a l  e n e r g iy a s i  b u   p r u ji n a n in g   d e f o r ­

m atsiyalanm agan  holatga  o 'tish id a  elastiklik  kuchining  bajargan 

ishiga  teng  bo'lishi  kerak.  B inobarin,  (124)  form ulaga  muvofiq, 

deform atsiyalangan  prujinaning  potensial  energiyasi  quyidagicha 

ifodalanadi:

£ P = ^

.  

(125)

Elastik  deform atsiyalangan  h a r  qanday  jism n in g   potensial 

energiyasi  (125)  form ula  bilan  aniqlanadi.

(123)  form ulani  quyidagicha  o'zgartirib  yozam iz:

Mx? 

(126)

A ~  2 

2 

pi 

p2‘ 

V 

Bu  form ulani  (118)  form ula  bilan  taqqoslab,  bu  holda  ham   xuddi 

og 'irlik   kuchining  yoki  jism ga  qo'yilgan  kuchning  bajargan  ishi 

k a b i,  e la s tik lik   k u c h in in g   b a ja rg a n   ish i  p r u jin a   p o te n sia l 

energiyasining  kamayishiga  teng  b o ‘lishini  ko'ramiz.