Shohjahon normurodov

Olmoshlarning ma’nosiga ko‘ra turlari
1. Kishilik olmoshlari – men, sen, u; biz, siz (sizlar), ular
2. O‘zlik olmoshi – o‘z
3. Ko‘rsatish olmoshlari – bu, shu, u, o‘sha, ana, mana, mana bu, mana shu, manavi, anovi
4. So‘roq olmoshlari – kim? nima? qayer? qanaqa? qaysi? qalay? qancha? necha? nega?
5. Belgilash olmoshlari – hamma, barcha, bari, har bir, har nima, har narsa, har qanday, har qaysi, ba’zi
6. Bo‘lishsizlik olmoshlari – hech kim, hech narsa, hech qachon, hech qanaqa, hech qaysi
7. Gumon olmoshlari – kimdir, nimadir, allakim, allaqanday, qaysidir, allanarsa, allaqancha, allaqaysi
1. KISHILIK OLMOSHLARI – Uch shaxsdan biriga ishora qiluvchi olmoshlar kishilik olmoshlari hisoblanadi.
So‘zlovchi birinchi shaxs, tinglovchi ikkinchi shaxs, nutqdan tashqari barcha shaxs, narsa, voqea-hodisalar
o‘zga, ya’ni uchinchi shaxs sifatida qaraladi. Men, biz birinchi shaxs, sen, siz ikkinchi shaxs, u, ular uchinchi shaxs kishilik olmoshlari hisoblanadi. Bulardan men, sen, u birlik, biz, siz (lar), ular ko‘plik ma’nosini bildiradi. Ba’zan biz, siz, ular birlik ma’nosida ham qo‘llaniladi. Biz birlik ma’nosida qo‘llanganda, kamtarlik, bajargan ishida o‘zini ta’kidlamaslik ma’nosini bildiradi. Masalan: Mening uyim o‘rniga Bizning uyimiz. Men g‘olib chiqdim o‘rniga Biz g‘olib chiqdik. Shuningdek, siz, ular yakka shaxsga ishora qilib,
hurmat ma’nosini ham bildiradi. Masalan: Sen kelding o‘rniga Siz keldingiz, U keldi o‘rniga Ular keldilar. Siz hurmat ma’nosini bildirganda, ko‘pincha ko‘plik ma’nosini ifodalash uchun unga -lar qo‘shimchasi qo‘shiladi. Masalan: Sizlarga doimo baxt yor bo‘lsin.
2. O‘ZLIK OLMOSHI – Kishilik olmoshlari o‘rnida qo‘llanilib, ko‘pincha shaxsni, ba’zan predmetni ko‘rsatuvchi o‘z so‘zi o‘zlik olmoshi sanaladi.
O‘zim, o‘zing, o‘zi so‘zlari ba’zan egalik qo‘shimchalariga mos kishilik olmoshlari bilan mening o‘zim,
sening o‘zing, sen o‘zing, uning o‘zi, u o‘zi tarzida qo‘llanadi va bu vaqtda ko‘pincha kishilik olmoshlariga
ta’kid ma’nosi yuklanadi. O‘zlik olmoshiga kelishik qo‘shimchalari to‘g‘ridan to‘g‘ri qo‘shilmaydi, kelishik qo‘shimchalaridan oldin egalik qo‘shimchasi bo‘lishi shart. O‘zini, o‘ziga kabi.