Shohjahon normurodov

Sifatlar tuzilishiga ko‘ra:
1) sodda; 2)qo‘shma; 3) juft; 4)takroriy bo‘ladi.
1) Bir asosdan iborat bo‘lgan sifatlar sodda sifatlar sanaladi: yashil, shhirin, yaxshi, yomon, qishki, guldor va b.
2) Ikki va undan ortiq asosdan tarkib topgan sifatlar qo‘shma sifatlar hisoblanadi. Qo‘shma
sifatlar, asosan, qo‘shib yoziladi: Erksevar, ochko‘z, kulrang, mehmondo‘st, devqomat, sheryurak.
3) O‘zaro yaqin yoki zid ma’noli ikki asosning juft kelishidan hosil bo‘lgan sifat juft sifat hisoblanadi. Juft sifat qismlari chiziqcha bilan yoziladi: Qing‘ir-qiyshiq, g‘adir-budur, egri-bugri, katta-kichik.
ESDA TUTING. Juft sifat qismlari -u, -yu vositasida bog‘lansa, ular ajratib yoziladi: yakka-yu yagona.
4) Bir asosning aynan takrorlanishidan hosil bo‘lgan sifat takroriy sifat sanaladi. Takroriy sifatlar belgini ta’kidlab, kuchaytirib ifodalaydi. Takroriy sifat qismlari chiziqcha bilan ajratib yoziladi: Mayda-mayda, qiziq-qiziq, lo‘ppi-lo‘ppi, lo‘nda-lo‘nda, oppoq-oppoq, yangi-yangi, shirin-shirin, achchiq-achchiq.
ASLIY VA NISBIY SIFATLAR
Belgini to‘g‘ridan to‘g‘ri ifodalaydigan va uni darajalab ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lgan
sifatlar asliy sifatlar deyiladi: go‘zal, chiroyli, shirin, oq, aqlli, yuzaki. Bunday sifatlar -roq qo‘shimchasini qabul qiladi.
Belgini to‘g‘ridan to‘g‘ri emas, balki boshqa bir tushunchaga nisbatlagan holda ifodalaydigan va daraja ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lmagan sifatlar nisbiy sifatlar
deyiladi: qishki, ko‘chma, derazali, devoriy. Bunday sifatlar -roq qo‘shimchasini qabul qilmaydi.
TOPSHIRIQ-3. Asliy va nisbiy sifatlarning tagiga сhizing, ularni izohlang.
1. Hovlimizda ko‘сha eshikdan kiraverishda kiсhkina, g‘ishtin uyсha bor. (N. Toshev) 2. Temur yuksak insoniylik xususiyatlariga ega bo‘lgan buyuk shaxs edi. (A. Ahmedov) 3. Uning jussasi
kiсhkina bo‘lsa ham yuzlari jiddiy, boqishlari o‘tkir, ovozi esa jarangdor. (H. Akbarov) 4. Yonbag‘irlarda rango-rang tovlanib, xushbo‘y atrini taratayotgan gullarga nazar tashlayman.
(R. Musayev) 5. U oltmishlarga borib qolgan bo‘lsa-da, yoshlardek ikki beti qip-qizil, serg‘ayrat va tavakkalсhi odam edi.
(Mirkarim Osim)