Shohjahon normurodov

bir-biriga bog‘lash, ularning ma’nolariga qo‘shimcha ma’no yuklash vazifalarini bajaradi.
Yordamchi so‘zlarga ko‘makchi, bog‘lovchi va yuklamalar kiradi.
KO‘MAKCHI
Ot, olmosh, harakat nomi va sifatdoshlardan keyin kelib, ularni hokim so‘zga boshqaruv usuli bilan bog‘lash uchun xizmat qiluvchi bilan, uchun, kabi, singari, orqali, sayin kabi so‘zlar ko‘makchi hisoblanadi.
M: O‘z qo‘li bilan to‘g‘riladi. Ko‘makchi qaysi so‘zdan keyin kelsa, o‘sha so‘z bilan birgalikda bitta so‘roqqa javob bo‘lib, bir xil gap bo‘lagi vazifasini bajaradi.
KO‘MAKCHILAR QUYDAGI TURLARGA BO‘LINADI:
1) SOF KO‘MAKCHILAR
2)VAZIFADOSH KO‘MAKCHILAR
1) SOF KO‘MAKCHILAR – Atash ma’nosini tamoman yo‘qotgan va faqat o‘zi birikkan so‘zni boshqa so‘zga tobelantirib bog‘lash uchun xizmat qiladigan ko‘makchilar sof ko‘makchilar sanaladi. Bilan, sari, sayin, uchun, kabi, qadar, singari, uzra, tufayli, haqida kabi ko‘makchilar shular jumlasidan.
Sof ko‘makchilar urg‘u olmaydi. Urg‘u ko‘makchi bilan birga kelgan mustaqil so‘zning oxirgi bo‘g‘iniga tushadi. M: Uka`m bilan ishladim. Shuning uchun ko‘makchi ohang tomonidan o‘zidan oldingi so‘z bilan bir butunlikni tashkil qiladi, lekin yozuvda ko‘makchi doimo ajratib yoziladi.
Ba’zan bilan, uchun ko‘makchilari badiiy uslubda -la, ila, birla, -chun shaklida qo‘llanadi. -la, -chun chiziqcha bilan ajratib yoziladi.
2)VAZIFADOSH KO‘MAKCHILAR – bir o‘rinda o‘z manosida, boshqa o‘rinda ko‘makchi ma’nosida qo‘llanadigan so‘zlar bo‘lib, ko‘makchi vazifasida kelganda, o‘z ma’nosini yo‘qotadi, shuning uchun ma’lum so‘roqqa javob bo‘lmaydi. O‘zi qo‘shilgan so‘z bilan birgalikda bitta so‘roqqa javob bo‘ladi. M: 1. Gap futbol o‘yini ustida ketardi. 2. Qoziq ustida qor turmas. (Topishmoq). 1-gapda ustida so‘zi ko‘makchi ya’ni mustaqil ma’nosini yo‘qotgan, 2- gapda o‘z ma’nosida.
Vazifadosh ko‘makchilar: ost, yon, ust, old, orqa, ro‘para, qosh, yon, orqa, ket, ich, tepa, ora, o‘rta, bosh, yoqa ot so‘z turkumidan; oldin, avval, keyin, so‘ng, tomon, burun, ilgari, beri, buyon ravish so‘z turkumidan,(bu, ya’ni ravish so‘z turkumidan o‘tgan ko‘makchilar chiqish kelishigidagi so‘zdan keyin kelsa, vazifadosh ko‘makchi hisoblanadi: Biz to‘garakka darsdan avval boramiz.(ko‘makchi) Avval biz darsga borardik.(ravish)); bo‘ylab, qarab, yarasha, qaramay, tortib, ko‘ra, deya, deb, atab fe’l so‘z turkumidan; sababli, qarshi, chog‘li, doir, muvofiq, o‘zga, boshqa sifat so‘z turkumidan hosil bo‘lgan.