Shohjahon normurodov

Ravishdoshning -a//-y shakliga qo‘shiluvchi boshlamoq ko‘makchi fe’li harakatning boshlanishi,
olmoq ko‘makchi fe’li esa harakatni bajarishga imkoniyat mavjudligi ma’nosini ifodalaydi. Yotmoq, yurmoq, turmoq ko‘makchi fe’llari ravishdoshning -(i)b shakliga qo‘shilib, harakatning davomiyligini bildiradi.
Yubormoq, tashlamoq, qo‘ymoq ko‘makchi fe’llari harakatning tez va oson bajarilishini ifodalaydi.
Chiqmoq ko‘makchi fe’li harakatning to‘la yakunlanganini bildiradi.
Nisbat va bo‘lishsizlik shakllari yetakchi fe’l tarkibida ham, ko‘makchi fe’l tarkibida ham
kelishi mumkin. Zamon, shaxs-son qo‘shimchalari faqat ko‘makchi fe’llarga qo‘shiladi.
MASALAN: bo‘lishsizlik shakli -ma yetakchi fe’l tarkibida ham ko‘makchi fe’l tarkibida ham kelyapti!! Silab qo‘ydi — silamay qo‘ydi — silab qo‘ymadi; yashirib qo‘ydi — yashirmay qo‘ydi — yashirib qo‘ymadi, yashirmay qo‘ymadi; o‘tib qoladi — o‘tmay qoladi — o‘tib qolmaydi.
Nisbat qo‘shimchalari ham yetakchi va ko‘makchi fe’l tarkibida keladi. E’TIBOR BERING!!! Boshlanib ketdi, sotib yuborildi kabi.
Zamon, shaxs-son qo‘shimchalari faqat ko‘makchi fe’llarga qo‘shiladi.MASALAN: O‘qib chiqdi, yozib tashladik.
Ayrim ko‘makchi fe’llar quydagi holda ham vujudga keladi: Yetakchi va ko‘makchi fe’llar bir xil shaklda bo‘ladi: yozdi-oldi, uxlabman-qolibman, borasan-qo‘yasan, ketsin-qo‘ysin, ayt-qo‘y kabi.
Ko‘makchi fe’llar ya’na quydagi hollarda ham uchraydi. Aytaver, kelaver,ketaver, boraver kabi.
12-DARS(DAVOMI)FE’LLARNING YASALISHI
Fe’llarning yasalishi ham ikki xil yo‘l bilan hosil bo‘ladi: Ya’ni boshqa turkumdagi so‘zlardan fe’l yasovchi qo‘shimcha yordamida(affiksatsiya) Son+a, boy+i, oq+ar, qora+y, suv+sa, yalt+ira, yilt+ira, suhbat+lash kabi (lekin qo‘shimcha qo‘shish orqali fe’ldan fe’l yasalmaydi) va so‘zga so‘z qoshish yo‘li bilan yasaladi(kompozitsiya): Sabr qilmoq, ta’sir etmoq, sotib olmoq kabi.
Qo‘shimcha qo‘shish orqali (affiksatsiya) usuli bilan -la, -a qo‘shimchalari ot, sifat, undov so‘zlardan, -(a)y, -i, -sira, -sa qo‘shimchalari ot va sifatlardan, ba‘zan ravishlardan, -(a)r qo‘shimchasi sifatlardan, -illa, -ira qo‘shimchalari taqlid so‘zlardan fe’l yasaydi. -sira qo‘shimchasi sen, siz olmoshlaridan ham fe’l yasaydi.