Shohjahon normurodov

Fe’l yasovchi -a qo‘shimchasi o‘yin, qiyin kabi ikki bo‘g‘inli so‘zlarga qo‘shilganda, bu
so‘zlarning ikkinchi bo‘g‘inidagi i unlisi talaffuzda tushib qoladi va shunday yoziladi.
Fe’l yasovchi -ay qo‘shimchasi past, sust so‘zlariga qo‘shilganda, bu so‘zlar oxiridagi t talaffuzda tushib qoladi va shunday yoziladi. -illa qo‘shimchasi tarkibida u unlisi yo v undoshi bo‘lgan bir bo‘g‘inli so‘zlarga qo‘shilganda, -ulla tarzida aytiladi va shu holda yoziladi.
T-1.Fe’l yasovchi qo‘shimchalarni aniqlab, ularga izoh bering.
1. Bularning ichida bitta kattasi bor ekan. Bizga yaqinlashmadi.(Ertakdan)
2. Shundan so‘ng To‘maris qo‘shin to‘plab, jangga otlandi. (Mirkarim Osim)
3. Gapirganda ovozi xuddi ichidan chiqqanday guldurab, jaranglab eshitiladi. (X. To‘xtaboyev)
4. Qizlar o‘zaro sekin suhbatlashib turishardi. (Oybek)
T-2. -illa qo‘shimchasining aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.
1. Yuragim hayajondan gupullab uradi. (Said Ahmad)
2. Pastda esa odamni oqizadigan katta suv xarsanglarga bosh urib shovullab oqyapti. (P. Qodirov) 3. Hamma yoq jim. Faqat pashsha g‘ing‘illaydi, bemor inqillaydi. (Abdulla Qahhor)
4. Mahallamizdagi o‘rtoqlarim ham otlarini lo‘killatib kelib qoldilar. (Abdulla Qodiriy)
T-3.Yasama fe’llarni toping, ularni asos va qo‘shimchalarga ajrating. Asosda sodir bo‘layotgan tovush o‘zgarishlarini belgilang.
Hovlining yarmigacha ariq tortib ekilgan qulupnay pushtalari orasida suv yaltiraydi...
Ichkarida chaqaloq yig‘ladi. Beshikning g‘ichirlagani eshitildi. Bola xuddi shuni kutib turganday, battar yig‘lay boshladi... Shoikrom uxladimi, yo‘qmi, bilolmadi. Bir mahal bola
yig‘ladimi yo tashqarida shamolning guvullashi aralash dahshatli bir faryod qulog‘iga kirdimi, anglay olmay qoldi... (O‘. Hoshimov)
T-4.Quyidagi fe’llarni ikki guruhga ajratib yozing. Birinchi guruhga -la, ikkinchi guruhga -illa qo‘shimchasi yordamida yasalgan fe’llarni kiriting, ularning aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.
taraqlamoq, shovullamoq, qitirlamoq, sharaqlamoq, chiyillamoq, charaqlamoq, uvullamoq, qarsillamoq, chirsillamoq, hayhaylamoq.