Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

III.3. НОМОДДИЙ АКТИВЛАР ВА УЛАРНИНГ АМОРТИЗАЦИЯСИНИ ҲИСОБГА ОЛИШ

Номоддий активлар - моддий ашёвий мазмунга эга бўлмаган хўжалик юритувчи субъект томонидан хўжалик фаолиятида фойдаланиш ёки бошқариш учун назорат қилинадиган объектлардир. Номоддий активлар корхонанинг узоқ муддатли ҳаражатлари бўлиб, узоқ муддат давомида юқори даромад олиш учун шароит яратади.

Номоддий активларга объектларни киритиш тартиби ва уларнинг таркиби 7-сон «Бухгалтерия Ҳисоби Миллий Стандарти»га мувофиқ тартибга солинади. Ушбу стандартга мувофиқ номоддий активлар бошланғич баҳода номоддий активларни ҳисобга олувчи ҳисобварақларда қуйидаги тартибда ҳисобга олинади.

1. 
   Таъсисчилар томонидан корхона устав капиталига уларнинг улушлари ҳисобига киритилса- томонларнинг келишуви асосида:
   
2. 
   Бошқа корхона ва шахслардан сотиб олинса объектларни тайёрлик ҳолатига келтириш ва сотиб олиш ҳақиқий ҳаражатлари асосида:
   
3. 
   Бошқа корхона ва шахслардан бепул олинса- эксперт йўли билан:
   
4. 
   Ўз корхонасида илмий тадқиқот ишлари натижасида олинса ҳақиқий таннархи бўйича.
   

Мулкчилик хуқуқи асосида корхонага тегишли номоддий активларнинг мавжудлиги ва харакати тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш қуйидаги ҳисобварақларда амалга оширилади:

0410-«Патентлар, лицензиялар ва ноу-хау»

0420-«Савдо маркалари, товар белгилари ва саноат намуналари»
0430-«Дастурий таъминот»
0440-«Гудвилл»
0450-«Ташкилий ҳаражатлар»
0460-«Франчайзлар»
0470- «Муаллифлик ҳуқуқлари»
0480-«Ер ва табиий ресурслардан фойдаланиш ҳуқуқлари»
0490-«Бошқа номоддий активлар»
Патент- ҳуқуқий тан олинган ва рўйхатдан ўтказилган мутлоқ ҳуқуқ. Патент ҳуқуқи унинг эгасига патентга тааллуқли бўлган буюмни, жараённи ёки фаолиятни фойдаланиш, ишлаб чиқариш, сотиш ва назорат қилиш ҳуқуқини беради.
Ноу-хау- ишлаб чиқариш ҳўжалик фаолияти жараёнида фойда келтирувчи янги технология(тижорат сири)дир.