Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

қисқа муддатли кредитлар ва қарзларни ҳисобга олиш.
қарзга олинган маблағлар икки турга бўлинади: қисқа ва узоқ муддатли банк ва банкдан ташқари қарзлар. қисқа муддатли қарзлар бир йилдан ошиқ бўлмаган муддатга, узоқ муддатли қарзлар бир йилдан ошиқ муддатга берилади. Бу қарз турларини ҳисобга олиш учун 6800 - «қисқа муддатли кредит ва қарзлар» ва 7800 - «Узоқ муддатли кредит ва қарзлар» ҳисобварақларидан фойдаланилади.
қарз берувчилардан ва банклардан миллий валютада ёки чет эл валютасида олинган турли қисқа муддатли кредит ва қарзларнинг ҳолатлари ҳақидаги маълумотларни умумлаштириш қуйидаги ҳисобварақларда амалга оширилади:
6810 - «қисқа муддатли банк кредитлари».
6820 - «қисқа муддатли қарзлар».
6830 - «Тўланадиган облигациялар».
6840 - «Тўланадиган векселлар».
6810 - «қисқа муддатли банк кредитлари» ҳисобварағида банклардан олинган қисқа муддатли кредит суммалари ҳисобга олинади. Ушбу ҳисобварқнинг кредитида олинган қисқа муддатли кредит суммалари пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг дебети билан корреспонденцияда акс эттирилади.
Тўланган (қайтарилган) банк кредитлари суммалари ушбу ҳисобварақнинг дебети ҳамда пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг кредити билан корреспонденцияда акс эттирилади.
6820 - «қисқа муддатли қарзлар» ҳисобварағида турли қарз берувчилардан миллий ва чет эл валютасида олинган маблағлар ҳисобга олинади (1-йилгача муддатда). қарз берувчилардан олинган маблағлар 6820 - «қисқа муддатли қарзлар» ҳисобварағининг кредити ҳамда пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг дебети билан корреспонденцияда акс эттирилади. Олинган маблағларнинг қайтарилиши эса, 6820 - «қисқа муддатли қарзлар» ҳисобварағининг дебети ва пул маблағларини ҳисобга оладиган ҳисобварақларнинг кредити билан корреспонденцияда акс эттирилади.
6830 - «Тўланадиган облигациялар» ҳисобварағида қарз берувчиларга бериладиган облигациялар ҳисобига корхонага жалб этилган (1-йилгача муддатда) маблағлар ҳисобга олинади.
Облигация - қарз мажбурияти сифатида давлат, акционер компаниялар томонидан чиқариладиган турли хил қимматли қоғозлардир.
қайд қилинган даромадли қимматбаҳо қоғоз, бу бўйича эмитент эгасига келажакда маълум пайтда қайд қилинган капитал суммасини ва фоизлар тўлашни ўз зиммасига олади. Облигациянинг акциядан фарқи шундаки, унинг эгаси акционер жамият аъзоси ҳисобланмайди ва овоз бериш ҳуқуқига эга эмас.
«Тўланадиган облигациялар» ҳисобварағининг кредитида облигациялар ҳисобига жалб қилинган маблағлар суммаси пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақлар билан корреспонденцияда акс эттирилади.
Тўланган маблағлар суммаси «Тўланадиган облигациялар» ҳисобварағининг дебети ҳамда пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг кредити билан корреспонденцияда акс эттирилади.
6840 - «Тўланадиган векселлар» ҳисобварағида қарз берувчилардан олинган векселлар ҳисобга олинади. Векселларни ҳисобга олиш муомалалари корхона вексел ушловчининг 6840 - «Тўланадиган векселлар» ҳисобварағининг кредитида ва пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг дебетида акс эттирилади.
Векселларни ҳисобга олиш муомалалари банкдан келган хабарнома асосида тугатилади. Бу вексел суммаси 6840 - «Тўланадиган векселлар» ҳисобварағининг дебетида акс эттирилади. Вексел ушловчи корхона пул маблағларини қайтарганда 6840 - «Тўланадиган векселлар» ҳисобварағининг дебетида ва пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг кредитида ушбу муомалалар акс эттирилади.
1-мисол. Банкдан қисқа муддатли кредит олинди:
Д-т 5110 - «Ҳисоб-китоб ҳисобварағи» ҳисобварағи
К-т 6810 - «қисқа муддатли банк кредитлари» ҳисобварағи
2-мисол. Турли корхоналардан олинган қисқа муддатли қарзлар қайтарилди:
Д-т 6820 - «қисқа муддатли қарзлар» ҳисобварағи
К-т 5110 - «Ҳисоб-китоб ҳисобварағи» ҳисобварағи