Shimoliy yarim shardagi mamlakatlar aholisi milliy, irqiy va diniy tarkibining geografik va demografik jihatlarini baholash

Ma`lumki, din jamiyat hayotida, turmushimizda juda katta rol o`ynaydi. Bunda davlatning iqtisodiy rivojlanganlik va aholining bilim darajasi katta ahamiyat kasb etadi. Aholining diniy tarkibini bilish va uni to`g`ri baholash dunyoda bo`lib o`tayotgan voqea va hodisalarning ko`pchiligini tog`ri tushunish va anglashga imkon beradi. Yevropada xristian dinining barcha shakllari keng tarqalgan. Katoliklar, asosan, qit`a janubida, qisman g`arbida va markazida, protestantlik shimolida va markazida hukmdordir. Sobiq Ittifoq davlatlarida provoslav va islom dinlari keng tarqalgan.

Konfutsiylik va daosizm dinlari Xitoyning asosiy dini hisoblanadi. Sintoizm Yaponiyada mavjud. Xristian dini Osiyoda aytarli ko`p tarqalmagan. Filippin, Armeniya, Gruziya va Kiprda dini – asosiy din. Livanda 35% aholi, Hindistonda 5-6 mln. kishi unga e`tiqod qiladi. Suriya, Xitoy, Yaponiya, Koreya Respublikasi, Indoneziya, Malayziya va boshqa davlatlarda ham xristian diniga e`tiqod qiluvchilar anchagina. 

Konfutsiylik va daosizm dinlari Xitoyning asosiy dini hisoblanadi. Sintoizm Yaponiyada mavjud. Xristian dini Osiyoda aytarli ko`p tarqalmagan. Filippin, Armeniya, Gruziya va Kiprda dini – asosiy din. Livanda 35% aholi, Hindistonda 5-6 mln. kishi unga e`tiqod qiladi. Suriya, Xitoy, Yaponiya, Koreya Respublikasi, Indoneziya, Malayziya va boshqa davlatlarda ham xristian diniga e`tiqod qiluvchilar anchagina. 

Afrikaning shimoli, g`arbi va sharqida joylashgan ko`pgina mamlakatlarda islomning sunniylik yo`nalishi hukmron. Efiopiya, JAR va boshqa qator mamlakatlarda xristian dini muhim rol o`ynaydi. Markaziy va Janubiy Afrikada aholining asosiy qismi mahalliy an`anaviy dinlarga e`tiqod qiladi. 

Shimoliy Amerikada xristianlikning ikki shakli – katolik va protestantlik hukmron. AQSHda protestantlar, Kanadada katoliklar ko`proq. Markaziy Amerikada aholining aksariyati katolikka e`tiqod qiladi. Janubiy Amerikada ham xuddi shunday, xristian dinining katolik shakli hukmronlik qiladi. Umuman olganda, Amerika qit`asiga dunyosidagi barcha katoliklarning yarmidan ko`pi to`g`ri keladi. Amerikada islom diniga e`tiqod qiluvchilar AQSH hamda Karib dengizi haczasidagi ba`zi bir orollar aholisining ichida mavjud. Avstraliya va Okeaniyada protestantlik hamda katolik keng tarqalgan. Keyingi yillarda xalqaro munosabatlarda islom dining mavqeyi va ahamiyati oshmoqda. 
Yer yuzida aholi juda notekis joylashgan. Aholining o`rtacha zichligi (1 km.kv ga to`g`ri kelgan aholi soni) doimiy aholisi mavjud hududlar (130 mln. km.kv) doirasida 53,6 kishini tashkil qiladi. 
Shu vaqtning o`zida ushbu ko`rsatkich Osiyoda 136,5, Yevropada 107,3, Afrikada 36,7, Shimoliy Amerikada 27,6, Janubiy Amerikada 23,1 hamda Avstraliya va Okeaniyada atigi 4,6 kishiga teng. Umumlashtirib aytganda, Yer yuzining 7% ida unda mavjud aholining 70% i istiqomat qiladi. Aholi nihoyatda zich joylashgan mintaqalar qatoriga Janubiy, Janubi-sharqiy va Sharqiy Osiyo, Yevropa hamda AQSHning shimoli-sharqiy qismi kiradi. Dastlabki 3 ta mintaqada aholi qadimdan joylashgan bo`lib, hozirgi vaqtda unda aholi zichligi juda yuqori darajada. Bunday holat, avvalambor, shu yerda mehnatni juda ko`p talab qiluvchi sholichilikning qadimdan mavjudligi, qolganlarida esa XVIII-XIX asrlarda yuz bergan sanoat inqilobi hamda undan keyingi davrda amalga oshgan industrlashtirish jarayoni bilan uzviy bog`langandir.