Shikastlangan kishilarga dastlabki tibbiy yordam

1. ARTERIAL QON KETISHDA BIRINCHI YORDAM
Arteriyalarni bosish usullari:
Uyqu arteriyasi — kaftni jabrlanuvchi bo’ynining orqa qismiga qo’yib, boshqa
qo’l barmoqlari bilan arteriya ustiga bosish.
Yelka arteriyasi osonlikcha aniqlanadi, uni yelka suyagiga bosish kerak.
O’mrov osti arteriyasidan qonni to’xtatish qiyin. Buning uchun jabrlanuvchining
qo’lini orqaga olib, o’mrov ortida joylashgan arteriyani birinchi qovurg’aga bosish
kerak.
Qo’ltiq osti arteriyasini barmoqlar bilan qattiq bilan bosish kerak, chunki u chuqur
joylashgan bo’ladi.
Son arteriyasi juda yirik bo’lib, uni son suyagiga musht bilan bosish kerak. Agar
bu bajarilmasa, 2-3 daqiqadan so’ng jabrlanuvchi o’lishi mumkin.
Taqim arteriyasini taqim chuqurchasiga bosish kerak, buni bajarish mushkul emas.

---

---

6. Suvga cho‘kishda birinchi yordam.
Suv ombori, kanal, gidroinshootlarda ishlovchi xodim, suza bilishi, eshkak olish,
qayiqni boshqara olish kerak. Shu bilan bir qatorda cho‘kkan odamni qutqarib birinchi
yordam ko‘rsatishni bilishi zarur. Suvga cho‘kayotgan kishiga yordam berish uchun iloji
boricha uning orqa yelkasi tomonidan kelib sochidan yoki kiyimda bo‘lsa uning yelkasidan
tortib suvdan chiqarish zarur. Agar cho‘kayotgan kishi qutqarayotgan kishi harakatiga
halaqit bersa, unda qutqarayotgan odam bu holatdan tezroq qutulib, yordamni davom
ettirishi kerak.

---

7. Suvdan qutqarilgan kishiga yordam
Suvdan chiqarib olingan kishini terisi ko‘karib, tomirlari shishgan bo‘lsa
qutqarilgan kishini boshini ko‘kragidan past qilib, qorni bilan yordam berayotgan kishining
bukilgan tizzasiga yotqiziladi. So‘ngra barmoqqa dastrumol yoki toza doka o‘rab uning
og‘zi va tomog‘i begona narsalardan tozalanib tashlanadi. Keyin orqa yelkasi tomondan
ikki kurak o‘rtasi bosiladi, shunda o‘pka, oshqozonga tushgan suvlar tashqariga chiqishi
kerak. Bu ishni tezda amalga oshirilmasa cho‘kkan odam ichidagi suvlar 4-5 minutdan
keyin qonga o‘tib u halok bo‘lishi mumkin.
Agar suvdan qutqarilgan kishining terisi oqargan bo‘lsa, uning nafas yo‘llariga suv
kirmaganligini bildiradi. Bunday holda zudlik bilan burun yoki og‘izga havo puflash, yukni
massaj qilish usuli bilan su’niy nafas oldirishga kirishish zarur.

---