Шермат ёрматов болалар ўз қўшиғини куйлолмаяпти ҳам

НОДИРА ҚУРБОНОВА
...қўшиқлар бу қуш кабидир, у парвоз қилиши керек,
бизларда эса у парвоз қила олмаяпти, чунки қанотини кучи йўқ...

Энг катта муаммо бу болалар куйлайдиган қўшиқларни жуда камлиги, йўқ хисобида. Болаларга “қўшиқ айтгин” десангиз катталарни қўшиқларини куйлайди. Онаси нимани эшитса шуни айтади. Авваллари бизларни ёшлигимизада оналар ва болалар совет тузуми мавзусидаги қўшиқларни “Антошка” “Вместе весело шагать” каби қўшиқларни куйлашарди. “Булбулча” энг биринчи ташкил этилган хор эди, мени ёшлигимда, унда “Салимбойни товуғи”, “Бахти эркатой” каби қўшиқлари бугунги кунда ҳам катта авлод вакилларини ёдида. “Томоша” гуруҳини илк ташкил топган даврида эса муаммо репертуарни йўқлигида бўлди. Ушбу муаммо албатта моддий муаммо билан ҳам чамбарчас боғлиқдир. Катталар учун ёзилган асарлар албатта ўзини оқлайди уни сотиб олувчиси бўлади. Боллар учун эса шоирга ва композторга буюртма берамиз улар маълум маблағни бериб сотиб оламиз. Ушбу ишлар билан шуғулланувчи Ўзбекистон бастакорлари уюшмаси бор, аммо улар байрам тадбирлари ва тантаналар учун ҳам ушбу ишларни ташкиллаштириб ишчи гуруҳларни тузиб, қўшиқлар яратилишида жонбозлик кўрсатишмайди. Долзарб мавзулар жуда кўп, “Янги Ўзбекистон”, “Мустақилликни 30 йиллиги” в.х.к. Мен давлат тантаналарида болалар блокини режиссёри сифатида ҳам фаолият юритаман. Ушбу тадбирларда доим “эски қўшиқларни” тиқиб ташлашади, кейин эса ҳалқимиз томонидан янги қўшиқлар киритилмаганига эътирозлар билдиради. Ташкилотчилар томонидан эса, айрим қўшиқларни халқимиз севиб тинглайди деб, куйлашга мажбур қилишадиган жиҳатлари ҳам бор. Масалан “Салом Наврўз, янги кун”, “Ором” гуруҳига эса “Ўзим айланай ўзим ўргилай....”, аммо бугунги кунда шундай савияда яратилган асарлар ҳам йўқ хисоби. Ўтган йили Шермат Ёрматовни юбелейлари учун, “Бахти эркатой” қўшиғини янгиттан “кавер” қилиб куйлатдик.

Яна бир муаммо болалар қўшиқлари тарғиботи моддий муаммога айланиб бормоқда. Авваллари болалар телерадиоканаллари “Булбулча”нинг “Қўшиғим-жон қўшиғим”, “До-ми-соль” кўрсатувлари орқали репертуарларни тарғибот қилишга муваффақ бўлар эди, болаларга болалар қўшиқларини сингдиришга хизмат қиларди. Бугунги кунда барча кўрсатувлар тижорий (коммерческий) характерга эга. ”Томоша” гуруҳи ҳам яратган қўшиқлари ва ишлаган клипларини эфир орқали бера олмайди, чунки эфир пулли, маблағи эса хар доим хаммани имкониятига тўғри келавермайди. Оддий оилалар ота оналари бундай маблағларни тўлай олмайди, эфир вақти жуда қиммат. Бугунги кунда болалар қўшиқчилик санъати катта инқирозга дуч келган. Чунки болалар юлдузлар каби, тўйларга чиқиб, пул топиб, барча харажатларни қоплай олмайди. Эфирда фақат катталар қўшиқлари янгргани боис, ҳалқ уларни танийди ва ушбу қўшиқ оммалашади. Фарзандларимиз эса, уйда кўпинча оналари тинглаган қўшиқларни эшитишади. Ёш ота-оналарга эса фарзандининг “да-да-да-да севиб қолдимда” деб хиргои қилиши қизиқ туюлади. Ушбу муаммомни болалар гуруҳлари еча олмайди албатта. Болалар гуруҳлари ўзларининг қўшиқларини иштирокиларга ўргатиб куйлатадилар албатта, лекин бизнинг ҳалқимиз телевдение шайдоси, уни телвизор орқали кўриши керак. Болалар мусиқали кўрсатувлари бўлмагани боис, биз қўшиқларимизни эфир орқали халқимизга тақдим қила олмаяпмиза.
Айрим каналлар болалар “Хит парад”ларини қиляптилар, аммо у ерда ҳам болалар қўшиқлари эмас катталар қўшиқлари куйланмоқда. Россиянинг “Голос дети” кўрсатувида ҳам аксарият катталар учун яратилган қўшиқлар куйланмоқда. Демак уларда ҳам композиторлар болалар учун қўшиқлар ёзмайдилар. Ушбу муаммо нафақат бизда, балка бошқа давлатларда хам бор экан. Бизлар мажбурмиз, ё ўзимиз ёзамиз ёки буюртма берамиз. Гуруҳлар ўзини устида ишлаб, ўзини ривожлантириш йўлларини топмоқда, аммо лекин тарғибот масаласи ҳал бўлмас экан, ушбу жихатлар яна муаммолигича қолади. Гуруҳлар жуда кўп, болажонларимиз болалар қўшиқларини севиб ижро этадилар.
Сизни танлаган мавзуингиз бир томондан қараганда “оддийгина” бошқа томондан қарасангиз “жиддий”, ҳам “оддий” ҳам “жиддий”. Чунки болалар қўшиқчилиги муаммоси, бугунги энг долзарб муаммолардан биридир. Қўшиқ яратиб, энг оддий клип суратга олишга 1000 $ маблағ кетади. Уни тарғиботи эса тахминан яна шунча. Шунинг учун қўшиқлар туғилади, лекин лекин ривожланмайди. Қўшиқлар бу қуш кабидир, у парвоз қилиши керек,