Sharq tillari

MOSLASHUV QOIDASI(17-dars) 
 
Agar aniqlanuvchi so‟z siniq ko‟plik shaklida shaxsni bildirib, ot bilan ifoda 
qilingan bo‟lsa, aniqlovchi u bilan jins, son, kelishik va holatlarda to‟liq 
moslashadi; Masalan; 
ءلاوؼُا ٍبعوُا \ar-rijalu-l-uqola‟u\-aqilli kishilar 
دلاهبؼُا ءبَُ٘ا \an-nisa‟u l-uqola‟u\-aqilli ayollar 
ٕٝو٤ضً ٍبعه \rijalun kasiruna\-ko‟p erkaklar 
Aqar aniqlanuvchi so‟z siniq ko‟plik shaklida yoki to‟g‟ri ko‟plik shaklida 
muannas jinsida shaxsni emas predmetni bildirib ot bilan ifodalanib kelsa , u holda 
aniqlovchi muannas jinsining birlik shaklida bo‟ladi.Masalan;
حل٣لغُا دٞ٤جُا \al-buyutu l-jadidatu\-yangi uylar (aniq) 
حل٤لُٔا دلابؤُا \al-maqolotu l-mufidatu\-foydali maqolalar (aniq) 
حل٣لع دٞ٤ث \buyutun jadidatun\-yangi uylar (qandaydir)
حل٤لٓ دلابوٓ \maqolotun mufidatun\-foydali maqolalar (qandaydir) 
Yuqoridagi qoida aniqlovchining o‟rniga o‟tuvchi ko‟rsatish olmoshlarida 
ham ishlatiladi, shu bilan birga ismiy kesimlarga ham.Faqat kesim umumiy 
qoidaga bo‟ynsinib noaniqlik holatida turadi.Masalan;
ٍبعوُاٞٛ
ءلاوػ\ha‟ula‟i r-rijalu u‟qola‟u\-bu erkaklar aqillidur
دلاهبػ ءبَُ٘اءلاٞٛ
\ha‟ula‟i n-nisa‟u a‟qilotun\-bu ayollar aqillidir 
ح ل٣لع دٞ٤جُا ٙنٛ
\hazihi l-buyutu jadidatun\-bu uylar yangi 
لابؤُا ٙنٛ
حل٤لٓ د
\hazihi l-maqolatu mufidatun\-bu maqolalar foydali 
Mashq ishlash.Quyidagi so‟zlarning siniq ko‟plik shakli va ma‟nolarini 
lug‟atdan topib yozing . َلٛ\tiflun\خكوؿ\g‟urfatun\,ٌَٖٓ\miskinun\,خصكبؽ \hadisatun\,
ًٖبٍ \sakinun\. 
Mashq ishlash. /fi al –maktabati/- ”Kutubxonada” matnini ko‟chiring va 
o‟zbek tiliga tarjima qiling. 

---

87 
خجزٌُٔا ٢ك
 
 
ٝ خ٤ثكا دبلُؤٓ لعٞر ب٘ٛ . خٛٞطقُٔاٝ خػٞجطُٔا تزً ٖٓ و٤ضً خجزٌُٔا ٙنٛ ٢ك .خجزٌُٔا ٢ك ٖؾٗ