«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar.
  Jadvalni  to‘ldiring.
 Hayvonlar
 Nafas olish sistemasining tuzilishi
Baliqlar
Suvda hamda quruqlikda yashovchilar
Sudralib yuruvchilar
Qushlar
Sutemizuvchilar
42-§. HAYVONLARNING QON AYLANISH ORGANLARI 
EVOLUTSIYASI
Tayanch bilimlaringizni qo‘llang. 
Hayvonlar uchun qon aylanish organ-
lari ning  qanday  ahamiyati  bor?  Odamning  qon  aylanish  sistemasiga 
qanday  organlar  kiradi? 
Barcha  tirik  organizmlar  o‘z-o‘zini  boshqaradigan,  o‘z-o‘zini  barpo 
etadigan,  dinamik  ravishda  rivojlanadigan  ochiq  biologik  sistemalardir. 
Ochiq  biologik  sistema  deyilganda,  tashqi  muhitdan  tinimsiz  ravishda 
kerakli,  zarur  moddalarning  qabul  qilinishi,  keraksiz  moddalarning  ayirib 
chiqarilishi,  ya’ni  moddalar  almashinuvi  tushuniladi.  Mazkur  jarayonda 
barcha  organlarni  yaxlit  tizimga  birlashtirib  turadigan  doim  harakatda 
bo‘ladigan  organizmning  ichki  muhiti  muhim  o‘rin  tutadi.
Yuksak  tuzilishga  ega  organizmlarda  qon,  limfa,  to‘qima  suyuqligi,  
hujayralar  tarkibidagi  sitoplazma  organizmning  ichki  muhitini  tashkil  etadi. 

---

218
Ichki  muhitning  asosiy  qismini  qon  tashkil  etib,  u  transport,  gumoral 
boshqarish,  termoregulatsiya,  himoya  vazifalarini  bajaradi.
Qon  aylanish  sistemasi  boshqa  a’zolar  sistemasi  kabi  uzoq  davom  etgan 
filogenezning  mahsuli  hisoblanadi.  Qon  suyuq  biriktiruvchi  to‘qima  bo‘lib, 
u  plazma  va  qonning  shaklli  elementlaridan  tashkil  topadi. 
Organizmlarning  embrional  rivojlanishida  qon  va  qon  aylanish 
sistemasining  a’zolari  mezodermadan  rivojlanib,  oziq  modda,  kislorod  va 
ayirish  mahsulotlarini  tashish  vazifasini  bajaradi.