Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Sartsinoid tuzilm a. 
Bu tuzilmaning harakterli belgisi bo'lib, 
kokkoid tuzilm aning tashqi ko'rinishi vegetativ bo'Iinishini turli 
satxlarda ro 'y berib, natijada tetraedrik yoki boshqa (ipsimon emas) 
oson ajralib 
ketadigan to'plam lar hosil 
qilishi 
hisoblanadi. 
Sartsinoidlar vegetativ hayoti davom ida harakatlanm aydigan hayot 
kechiradi. U lar bir hujayrali yoki koloniyali,hujayrasi po'stli, ikki 
uchi o'zaro o'xsham agan organizmlardir.
Sartsinoid suvo'tlarning xilma-xilligi ularning hujayralari 
tashkil qilgan to'plam lam ing shakli bilan bog'liq. Hujayralarning 
vegetativ bo'Iinishini yuzaga kelishi o'sim liklar olam ining tarixiy 
taraqqiyotidagi m uhim aramorfoziardan hisoblanadi, bu k o 'p
hujayrali m ikroskopik tuzulishli o'sim liklarni yuzaga kelishidagi 
muhim bosqichlardandir.
Ipsim on (trixal) tuzilma. 
Bu tuzilmaning harakterli xususiyati 
b o 'lib , harakatsiz hujayrani bitta yo'nalishda vegetativ bo'linishi 
natijasida ipsimon joylanishni yuzaga kelishi hisoblanadi. Ipni 
tashkil qilgan hujayralarni ikki uchi bir xil tuzilgan, yadro 
urchug'iga mos kelgan bir yo'nalishda o'sadi. Ularga o'sim lik 
organizm lariga m os kelgan cheklanm agan darajada o'sish xusu­
siyati va k o 'p hujayrali makroslcopik tallomni hosil bo'lish imko- 
niyati hisoblanadi. Ipdagi barcha hujayralar o'sish qobilyatiga ega 
bulsa, u holda bunday o'sishni 
diffuz 
deyiladi. Agarda hujayrani 
o 'sish i tallom ning cheklangan joyida ro 'y bersa, o'sish joyi yoki 
m eristem atik zona deyilib, bu holatda 
m eristem a 
zona ipni 
o'rtasig a to 'g 'ri kelsa 
interkalyar 
o'sish, ipni asosida joylashsa 
bazal 
o 'sish deyidadi.
40

---

■
Ipsimon tuzilmaning oddiy holati uni tashkil qilgan hujayralar 
o'zaro morfologik jihatidan farqlanmaydi. Shu bilan birga ipsimon 
suvo'tlarning m a'lum qismlari ingichka yoki yo ‘g'onlashgan boMib, 
hujayralar o ‘z shakliga k o 'ra farqlanadi. lpning uchlaridagi farq 
substratga birikib o'sadiganlarida aniq bilinadi. Birikadigan hujayra 
k o 'p hollarda xloroplastlari boMmagan rangsiz rizoidga aylanadi. Ip 
oddiy yoki k o ‘p qatorli suvda mustaqil holda yoki birikkan, bittadan 
yoki birlashgan boMishi mumkin.
Ipsimon tuzilma yashil, qizil, sariqyashil, tillarang suvoMIar 
orasida k o ‘p tarqalgan. Uni yuzaga kelishi o'sim liklar olamini 
rivojlanishida muhim bosqich boMib, uni asosida ko'p hujayrali 
o'sim liklam ing bir qator xususiyatlari shakllangan deb xisob- 
laniladi.