Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

В A ZIDI O M IT SETL AR B O L I M I - BA SID IO M Y C E TE S
B azidiom itsetlar quyidagi um um iy tavsiflarga ega.
1. V egetativ 
tanasi 
askom itsetlardagi 
kabi 
hujayralarga 
boMingan m itselliyga ega. Achitqisimon koM'inishga ega bosqichlari 
ham bor.
2.V egetativ ko'payishi mitselliyni hujayralarga boMinib ketishi, 
achitqisim onlarni kurtaklanishi bilan am alga oshadi. 
Jinssiz
172

---

ko'payishi faqat konidiyalar orqali ro Ly beradi, biroq bu holat 
hazidiomitsetlarda juda kain sodir bo'ladi. Zangkuya zambu- 
rugMarida (Uredinales) jinssiz ko'payishi maxsus nomda aloxida 
o'tadi.
3.Jinsiy k o ‘payishi hech qanday maxsus hosilalar hosil qilmay 
snm atogam iya tarzida ro ‘y beradi.
4.Jinsiy jarayonda askomitsetlardagi kabi yadrolar dikarionlik 
hosil qiladi keyin ular bir vaqtda b o ‘linadi.
5.Jinsiy jarayon natijasida bazidiya hosil boMadi, u meyo- 
sporangiyga to ‘g ‘ri keladi, endi m eyospora deyilmay ekzogen hosil 
bo'ladi va 
bazidiospora
deyiladi. Bazidiyalar butun, yaxlit yoki 
to'sik bilan ajraladi. Bazidiamitsetlarning ayrimlarida bazidiyalar 
maxsus sporadan hosil boMadi.
6.Jinsiy jarayon va bazidiosporali bazidiylami yuzaga kelishi 
juda 
ko‘p 
turlarda 
turlicha 
kattaliklar 
va 
k o ‘rinishlardagi 
mevatanalami rivojlanishi bilan bogMiq.
7.Hayotiy davrida dikariodavr ustunlik qiladi. Dikarion 
mitselliy uzoq muddat hatto yuz yillab hayotiyligini saqlash 
qobiliyatiga ega, xususan m evatanalar dikariot mitselliydan tashkil 
topadi. BoMimning zamburugMari orasida diploidlari ham uchra- 
tilgan.
8. Bazidiom itsetlar barcha geografik kengliklardagi turli tuman 
substratlarda tarqalgan. Ularning orasida saprotrof, o'sim liklarning 
tekinxo‘rlari va mikoriza hosil qiladiganlari k o ‘p. Bazidiomit- 
setlam ing orasida odam lar va xayvonlarda tekinxo'rlik qiluvchi, 
lishayniklam ing mikobiontlari, suv sharoitida tarqalganlari ham bor, 
biroq ular ozchilikni tashkil qiladi. Bazidiomitsetlaming juda 
k o ‘pchiligi istemol qilinadigan ovqatda foydalaniladiganlari ham 
bor. Ularning ayrimlarini maxsus qurilmalarda k o ‘paytiriladi. Bir 
qancha turlaridan biologik ilmiy tadqiqotlarda foydalaniladi.