Шахснинг ўз-ўзини англаши ва Мен—концепцияси. Шахснинг социал тасаввурлари

Ўзини ўзи англаш тушунчасига А.Г.Спиркин қуйидагича таъриф беради: “Ўзини ўзи англаш – бу инсон томонидан ўз ҳаракатлари ва уларнинг натижасини, хаёллари, туйғулари, қизиқишларини англаш, ўзини ва ҳаётдаги ўрнини умумий баҳолашдир”.

Илмий изланишларда ўзини ўзи англаш ҳам жараён, ҳам натижа жараён сифатида кўрилади.

Илмий изланишларда ўзини ўзи англаш ҳам жараён, ҳам натижа жараён сифатида кўрилади.

Ўзини ўзи англаш сифатида. Хусусан, англаш жараёни сифатида бир неча параметрларда кўрсатилиши мумкин. К.Ясперс бўйича бундай параметрлар 4 га ажратиб кўрсатади:

1) ўзини фаол фаолиятчи сифатида англаш;

2) ўзини танҳо эканлигини англаш;

3) шахсий ўхшашлигини англаш;

4) ўзини ташқи дунёдан ўзгачалигини англаш.

Ўзини ўзи англаш натижа сифатида, “Мен”-концепцияси атамалари тизимида таърифланади.

Ўзини ўзи англаш натижа сифатида, “Мен”-концепцияси атамалари тизимида таърифланади.

“Мен”-концепцияси – инсоннинг ўзи ҳақидаги қарашлари тизими бўлиб, ўз ичига: а) ўзининг жисмоний, интеллектуал, ижтимоий хусусиятларини англашни; б) ўзини ўзи баҳолашни; c) шахсга таъсир қилувчи ташқи омиллар субъектив қабул қилиш ва бошқалар.

“Мен”-концепцияларини кўпинча ўзига қаратилган кўрсатмалар йиғиндиси сифатида аниқлашади, унда 3 та таркибий қисмни ажратамиз: 1) когнитив таркибий қисм – “Мен-образи”, унга ўзи ҳақидаги тасаввурлар киради; 2) эмоционал таркибий қисм ўзига ва ўзининг маълум бир томонларига, хатти-ҳаракатларига нисбатан бўлган муносабат; 3) хулқ-атворнинг таркибий қисми одам хулқида когнитив ва баҳолаш таркибий қисмларининг пайдо бўлиши билан ифодаланади.

• “Мен”-концепцияларини кўпинча ўзига қаратилган кўрсатмалар йиғиндиси сифатида аниқлашади, унда 3 та таркибий қисмни ажратамиз: 1) когнитив таркибий қисм – “Мен-образи”, унга ўзи ҳақидаги тасаввурлар киради; 2) эмоционал таркибий қисм ўзига ва ўзининг маълум бир томонларига, хатти-ҳаракатларига нисбатан бўлган муносабат; 3) хулқ-атворнинг таркибий қисми одам хулқида когнитив ва баҳолаш таркибий қисмларининг пайдо бўлиши билан ифодаланади.