Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари шаҳарсозлик

 
 
XII. АҲОЛИ ПУНКТЛАРИ 
ҚУРИЛИШИДА МАДАНИЙ 
МЕРОС ОБЪЕКТЛАРИНИ 
МУҲОФАЗА ҚИЛИШ 
 
329*. Аҳоли пунктлари ҳудуди-
ни ривожлантириш ва қурилма-
ларини режалаштириш лойиҳала-
рида маданий мерос объектларини 
муҳофаза қилиш ва фойдаланиш 
талабларига риоя қилиш лозим. 
Бунда 
шаҳарсозлик 
фаолиятини 
алоҳида тартибга солишни чегара-
лари (маданий мерос объектларини 
муҳофаза қилиш зоналари, қурилиш-
нинг тартибга солиниши ва табиий 
манзарани муҳофаза қилиш зона-
лари) белгиланиши керак. Маданий 
мерос объектларини муҳофаза қи-
лиш зоналари алоҳида бинолар ва 
иншоотлар, уларнинг ансамбллари ва 
мажмуалари, 
шунингдек 
бошқа 
қимматбаҳо 
тарихий-маданий 
шаҳарсозлик 
мажмуалари 
ва 
элементлари учун кўзда тутилади.
Изоҳ. Маданий мерос объектлари-
нинг сақланиши, қайта таъмирланиши ва 
фойдаланиши Ўзбекистон Республикаси-
нинг “Маданий мерос объектларини муҳо-
фаза қилиш ва фойдаланиш тўғрисида” 
амалдаги Қонуни ва бошқа қонунчилик 
ҳужжатлари билан тартибга солинади. 
329.1. Шаҳарасозлик 
лойиҳа-
лаштиришнинг барча босқичларида 
“Маданий 
мерос 
объектларини 
муҳофаза қилиш ва улардан фойда-
ланиш лойиҳаси” таркибининг тад-
бирлар мажмуаси 11-иловага муво-
фиқ кўзда тутилиши лозим. 
329.2. Жаҳон маданий мероси 
рўйхатига 
киритилган 
Бухоро, 
Самарқанд, Шахрисабз, хўжалик ва 
бошқа турдаги фаолият маданий 
мерос 
объектларини 
гуруҳли 
муҳофаза қилиш ва қурилмаларнинг 
бадиий ўзига хослигини сақлаш 
бўйича шаҳарсозлик чораларини 
ҳисобга олиб амалга ошириш зарур. 
329.3. Таркибида умумдавлат ва 
маҳаллий аҳамиятга эга маданий 
мерос объектлари бўлган шаҳарлар 
ва аҳоли пунктларидаги шаҳар-
созлик фаолияти Ўзбекистон Рес-
публикаси қонунларига биноан ало-
ҳида тартибга солинади. 
329.4. Шаҳарсозлик ҳужжат-
ларини тайёрлашда “Маданий мерос 
объектларига 
туташиб 
турган 
ҳудудлар қурилиши бўйича Регла-
мент” ишланади. 
330*. Маданий мерос объект-
ларининг (шаҳар-қўриқхоналар, та-
рихий ансамбллар, ландшафт маж-
муалари, алоҳида жойлашган архи-
тектура, халқ меъморчилиги, этно-
графия, археология ёдгорликлари, 
қадимги қабристонлар (некропол-
лар), мақбаралар, (алоҳида турган 
қабрлар) шаҳарсозлик муҳофазаси 
“Маданий мерос объектларига тута-
шиб турган ҳудудлар қурилиши 
бўйича 
Регламент”га 
мувофиқ 
амалга оширилиши лозим. 
Регламент барча ҳудудий дара-
жаларда (республика, минтақа, агло-

---

132-бет. ШНҚ 2.07.01-03 
мерация, шаҳар ва қишлоқ аҳоли 
пунктлари, шунингдек, аҳоли пункт-
ларидан ташқаридаги объектлар), 
меъморий-шаҳарсозлик лойиҳалаш-
тиришнинг 
барча 
босқичларида 
амалга оширилиши ва маданий 
меросни сақлашнинг узоқ муддатли 
дастурларида изчил ечилиши зарур. 
331. Тарихий аҳоли пунктла-
рини мажмуий қайта қуришда 
тарихий 
зоналарнинг 
ижтимоий 
ўзгартирилишига оид бўлган ва шу 
зоналарда яшовчи аҳоли манфаат-
ларини, миллий маданиятнинг маъ-
навий ва моддий бойликларини сақ-
лаш ва ривожлантиришга интили-
шини акс эттирувчи дастурларни 
ишлаб чиқиш керак.
Изоҳ. Тарихий аҳоли пунктлари 
бўйича шаҳарсозлик лойиҳа ҳужжатлари-
ни ишлаб чиқиш Ўзбекистон Республи-
каси Маданият ва спорт ишлари бўйича 
ишлари Вазирлиги билан келишилиши 
лозим. 
332*. Аҳоли пунктлари ҳудуд-
ларининг ривожланиш ва қурил-
маларини режалаштириш лойиҳа-
ларида маданий мерос объект-
ларининг бузилиши, кўчирилиши 
ёки ҳолатида ўзгаришларни кўзда 
тутиши мумкин эмас. 
Фавқулодда ҳолларда уларниг 
ҳолатини ўзгартириш бўйича так-
лифлар маданий меросни муҳофаза 
қилиш давлат идоралари билан 
олдиндан 
келишилгандан 
сўнг 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Маҳкамасига кўриб чиқиш учун 
тақдим этиш керак. 
Олдиндан таркиб топган қурил-
малар ҳудудларида қимматли тари-
хий муҳитини шаҳарсозлик муҳо-
фаза қилиш мажмуий қуриш-таъ-
мирлаш усуллари билан таъминла-
ниши керак, шу билан бир вақтнинг 
ўзида меъморий ва маданий қиймати 
бўлган биноларни қайта таъмирлаш 
бўйича ишлар, мавжуд биноларни 
қайта қуриш, замонавийлаштириш ва 
капитал таъмирлаш ишлари, муҳит 
характерини бузмайдиган ҳолда 
танланган янги қурилиш ишлари, 
ҳудуднинг 
муҳандислик 
жиҳозланиши 
ва 
ободонлашти-
рилиши ишларини кўзда тутиш ва 
олиб бориш зарур. 
Анъанавий режалаштириш ту-
зилмаларини ва халқ меъморчилиги 
элементларини сақлаш билан бирга 
тарихий шаклланган каркасни сақ-
лаш ва ривожлантириш, ҳамда 
анъанавий турар жой қурилмала-
рини регенерация қилиш (қайта 
яроқли ҳолатини тиклаш) маданий 
мерос объектларини муҳофаза қилиш 
ва улардан оқилона фойдала-ниш 
буйича 
меъморий-шаҳарсозлик 
тадбирлари тизимига киритилиши 
лозим. 
333*. Маданий мерос объект-
ларидан транспорт ва муҳандислик 
коммуникацияларигача бўлган масо-
фалар камида қўйидагича бўлиши 
лозим: 
тез 
ва 
тўхтовсиз 
ҳаракат 
магистралларининг қатнов қисм-
лари, саёз қурилган метрополитен 
линияларигача 
мураккаб рельеф шароитида - 100 м; 
текис рельефда
- 50 м; 
сув қувурлари, оқова тармоғи ва 
иссиқлик таъминоти тармоқларигача 
(тақсимловчиларидан ташқари)-15 м;
бошқа ер ости муҳандислик 
тармоқларигача
- 5 м. 
Қайта қуриш шароитларида 
муҳандислик тармоқларигача ушбу 
масофалари камайтирилиши мум-
кин, лекин улар камида: сув олиб 
борувчи тармоқларгача – 5 м; сув 

---

ШНК 2.07.01-03 133-бет 
олиб бормайдиган тармоқларгача – 2 
м бўлиши лозим.
Бунда қурилиш ишларини амал-
га оширишда махсус техник тадбир-
ларни ўтказишни таъминлаш лозим.
Маданий мерос объектларидан 
суғориладиган дарахтзор ва кўка-
ламзорлаштириш 
тизимларигача 
бўлган масофалар камида қуйи-
дагича бўлиши зарур: 
- мураккаб рельеф шароитида -
50м; 
- текис рельефда - 100м. 
334*. Алоҳида тартибга соли-
надиган шаҳарсозлик фаолияти объ-
ектларига ва умумдавлат ва маҳал-
лий аҳамиятга эга маданий мерос 
объектларини муҳофаза қилиш ва 
қайта тиклаш билан боғлиқ бўлган 
шаҳарсозлик лойиҳалаштиришидан 
аввал тарихий зоналарнинг уларни 
аҳоли пунктининг тизимига кири-
тиш учун истиқболий сақланиши ёки 
ўзгартирилишини белгилаб берувчи 
лойиҳадан аввалги илмий-асосланган 
тадқиқотлар ўтказилиши керак.