Щ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги фарьона политехника институти «кимё-технология»

Назорат саволлари:
1. Рефрактометрнинг иш принципи асосида нима ётади?
2. Узум ва вино материалларни анализи нима учун зарур?
3. Ареометр ёрдамида нима аниқланади?
4. Узумнинг сифат кўрсаткичини қандай жиҳатлар характерлайди?


2-амалий иш
Мавзу: “Суслони тиндиришда анализ қилиш”
Ишдан мақсад:
Суслони тиндиришда анализ қилиш усули ва сусло ёки мезгани бижғишда назорат қилишни ўрганиш
Керакли жиҳоз ва реактивлар:
Узум суслоси, ареометр, термометр, махсус жадваллар.
Назарий қисми.
Оқ хўракли ва шампан винолари, шунингдек, кучлилаштирилган шароблар ишлаб чиқаришда суслони тиндириш жараёни мажбурий ҳисобланади. Бунда суслони сульфитланиш даражаси албатта текширилади. Агарда сульфат кислота миқдори оз бўлса, қўшимча сульфитация жараёни ўтказилади. Сулфит кислота миқдорини аниқлаш билан бир қаторда суслодаги шакарлар миқдори ва кислоталик ҳам аниқланади.
Бу анализлар бижғиш жараёнини бориши ва натижасини баҳолашда бошланғич натижа сифатида зарурдир. Кейинчалик бижғиш жараёнини тўхтатиб, виноматериали спиртлаш зарурияти пайдо бўлса, анализнинг бошланғич натижалари бижғитилган суслодаги шакарлар ва спирт миқдорини аниқлаш учун зарурдир.
Ишни бажариш тартиби.
Бижғиш жараёнини назорат қилиш бижғитилаётган суслони солиштирма оғирлигини ва сусло бинони ҳамда бинони ҳароратини кундалик ўлчашдан иборатдир. Бу анализ ва ўлчовлар айниқса бижғиш жараёни йирик темир–бетон резервуарларда ўтказилаётганда муҳимдир. Бижғитилаётган суслодаги ҳарорат 28^оС га етгач, бош технолог огоҳлантирилади. Ҳарорат ҳар 8 соатда, бир суткада 3 марта аниқланади.
Бижғитилаётган суслодаги шакар ва спирт миқдорини ареометрда аниқлаш учун суслони бижғиш жараёнидан олдинги солиштирма оғирлигини билиб, махсус жадваллар бўйича ундаги шакарнинг миқдорий фоизи аниқланади. Кейинчалик бижғитилаётган суслони солиштирма оғирлиги ареометрларда аниқланади.
1 жадвалда бижғитилаётган суслодаги шакарлар миқдорини бошланғич спирт ва шакар миқдорига нисбатан ўтказиш коэффициентлари келтирилган.
Масала: бошланғич суслонинг солиштирма оғирлиги 1.080 бўлиб, бу 18.0% шакар миқдорига тўғри келади. Бижғишда суслонинг солиштирма оғирлиги 1.045 бўлиб чиқди. Демак бижғитилаётган суслодаги шакар миқдори 10.6%, спирт миқдори эса 4.8% дир.
Бижғитилаётган мезгадан анализ учун намуна олишда металл элакдан фойдаланилади.