Sh undoshlar talaffuzi va imlosi

QO‘SH UNDOSHLAR

TALAFFUZI VA IMLOSI

218-mashq.

Quyidagi so‘zlarni o‘qing. Qanday talaffuz qilinayotga niga diqqat qiling. Yonma-yon kelgan bir xil undoshning bittasi deyarli eshitilmaydigan so‘zlarni ajratib, daftaringizga yozing.

Quvvat, izzat, karra, murabbiy, munaqqid, taassurot, taajjub, taalluqli, million, minnatdor, komissiya, milliard, qassob, hissa,grammatika, iffat.

Tarkibida yonma-yon bir xil undoshlar kelgan so‘zlar qo‘sh undoshli so‘zlardir.

Ba’zi so‘zlarda qo‘sh undosh qismlari aniq talaffuz qilinadi va shunday yoziladi: quvvat, chaqqon.Ayrim chet tilidan o‘zlashgan so‘zlarda qo‘sh undoshlar bir undoshdek talaffuz etiladi, lekin qo‘sh undosh bilan yoziladi: million, komissiya, artilleriya. Gramm, metall, kongress kabi so‘zlar oxirida kelgan qo‘sh undoshlardan biri talaffuzda tushirib qoldirilsa ham, yozuvda hamisha ifodalanadi. Bunday undosh bilan tugagan so‘zlarga shunday tovush bilan boshlanadigan qo‘shimchalar qo‘shilganda, qo‘sh undoshning biri yozilmaydi: metall+-lar→metallar.

219-mashq.

Gaplardagi qo‘sh undoshli so‘zlarni ikki guruhga ajratib ko‘chiring. Birinchi guruhga qo‘sh undoshlarning biri talaffuz etiladigan so‘zlarni, ikkinchisiga qo‘sh undoshlarning ikkalasi ham aniq talaffuz qilinadigan so‘zlarni yozing.

1. Hamma uylarda chiroq bor, ikkinchi qavatdagi bir xona qopqorong‘i. (X. To‘xtaboyev)

2. Shu chog‘ artilleriya qismlari og‘ir to‘plar bilan ota boshladi. (Oybek)

3. Suvi mo‘l-ko‘l bog‘larda yayrar ekansan, bulbul. Qanotlaring mallarang, jussang kichikligidan ko‘rinarkansan arang. (Abdurahmon Akbar)

220-mashq.

Qo‘sh undoshli so‘zlarning izohiga e’tibor be ring.

Jadvaldagi so‘zlarning qo‘sh undoshidan birini tushirib yozing va

ma’nosini izohlang. Masalan: ushshoq – ushoq (non urvog‘i).