Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

Avtotraisport vositalaridan chiqadigan shovqinning ruxsat etiladigan darajasi (GOST 19358-74) Mashina va motocikl turlari
Ruxsat etilgan tovush darajasi (dB)
Engil mashina va boshqa transport vosigalari YUk tashiydigan mashinalar, avtopoezdlar,	84
shatakli avtomobillar	85
(og’irligi 3500 kg li)
Og’irligi 3500 dan 12000 kg gacha, motori 220 ot	89 92
kuchiga teng mashinalar
motori 220 ot kuchidan ko’proq mashinalar Avtobuslar (shaharlararo, turistik, umumiy va boshka) uzunligi 7 metr, og’irligi 3500 kg, motori 220 ot	89 92
kuchiga teng avtobuslar	80 82 89
220 dan ortiq bo’lsa Motorining ish hajmi 50 sm gacha bo’lgan
motocikllar, motorollyer, moped,	86
motovelosipedlar	85
50 dan 125 sm^3 gacha

125 dan 500 sm³ gacha 500 dan ortiq bo’lsa Uch g’ildirakli yuk tashish vositasi
SHovqin manbalaridan chiqadigan tovush kuchi o’sha joydagi shovqindan kam bo’lsa, u holda qo’shimcha shovqin asosiy shovqin darajasini o’lchashga halaqit byeradi. Turar joylardagi shovqinni qattiq shamol esayotganda, yomg’ir yog’ayotganda o’lchab bo’lmaydi. Agar shamol tezligi sekundiga 1 metr bo’lsa, u holda mikrofonni shamoldan asrash uchun ekran bilan to’siladi.
Transport vositalari shovqinini o’lchash ko’chaning o’rtasidan 7,5 metr chetroqda, transport vositalari harakati vaqtida 1—2 metr _ balandlikda o’lchanadi. Bunda shovqin o’lchagach mikrofoni transport harakati tomon qaratiladi, o’lchash transport harakatining eng ko’paygan vaqtida amalga oshiriladi.
Turar joylar loyihalanganda, qurilayotganda samolyotlar uchishi oqibatida paydo bo’ladigan shovqinlar ham hisobga olinishi kerak. Samolyotlardan chiqadigan shovqinlar ularning turiga, motorlar kuchiga, katta-kichikligiga, soniga, aeroportlarning shahar territoriyasiga joylashgan masofasiga, uchish vaqtiga juda bog’liq. Samolyotlar uchib o’tadigan turar joylardan eng kamida 10—20 km masofada shovqin o’lchagichlar yordamida o’lchanadi, goho shovqin magnitofon lentasiga yozilib, so’ngra laboratoriya sharoitida ishlanib Db ga aylantiriladi.
Katta shaharlarning magistral ko’chalarida shovqin darajasi quyidagi dBA da o’lchanadi: jumladan Kuybishev shahridagi ko’chalarda 70—80 dBA, Novosibirskda — 69—82 dBA, Barnaulda — 72—80 dBA, Bishkekda

• 
  69—79 dBA, Vil’nyusda — 71—77, YAroslavlda 69—79 dBA, Irkutsqda
  
• 
  73—84 dBA, Moskvada — 80—83 dBA, Toshkentda 69—80 dBA. SHovqin darajasi transport vositalari eng ko’paygan vaqtda, ya’ni soat 8 dan
  

11. 
    gacha va 16 dan 18 gacha eng yuqori bo’ladi. SHovqinning eng yuqori darajasi yuk tashuvchi va shatakli avtoloezdlar qatnovi natijasida vujudga keladi. Katta yo’llar da bir soat davomida qatnaydigan avtotransportlar soni Moskvada 8000, Leningradda 2500, Novosibirskda 1600, Toshkentda 2500— 3000 ga etadi. Bunday yo’lda shovqin darajasi 80 dBA dan ortadi.
    

10-j a d v a l