Sh. Sodiqova

Bolalarning  ovqatlanishi
  (nonushta,  tushki  ovqat,  kech  tushki  ovqat  va 
kechki  ovqat)  osoyishta  vaziyatda  o 'tish i  kerak.  B ola  stol  atrofiga  yaxshi 
ishtaha  bilan  o ‘tirsa,  uning  organizm ida  ovqatning  yaxshi  hazm   b o ‘lishiga 
yordam   beruvchi  shart-sharoit  hosil  qiladi.  Yaxshi  ishtaha  bolalarda  m us- 
taqillikni,  m adaniy-gigienik  m alakalarni,  stol  atrofida  o ‘zini  to ‘g ‘ri  tutib 
o ‘tirish  m alakalarini  tarbiyalashga  yordam   beradi.  E ng  m uhim i  -   bolalar­
ning yoshligidan boshlab ularda yaxshi ishtaha b o ‘lishini ta ’m inlash m uhim  
aham iyatga egadir.
B olalam i ilk y o shidanboshlab оvqatni m ustaqil y e y ish g a o ‘rgatish ularda 
ovqatni ishtaha bilan yeyishga, ovqatga ijobiy m unosabatni u y g ‘otishga yor­
dam  beradi. Ik k in c h iy o sh n in g b o sh id a n  qoshiqqa o ‘rgatish, to ‘rtinchi yosh­
dan  sanchqidan,  beshinchi  yoshda pichoqdan  foydalanish m alakalarini  tar­
biyalab borish zarur.  B undan tashqari  bolalarda  ovqat yeyishdan oldin  qo‘- 
lini  yuvish,  tartibli  yeb-ichish,  chapillatm ay,  tovushsiz  chaynash v a  ichish, 
salfetkadan  foydalanish,  to ‘g ‘ri  o ‘tirish,  ovqat  uchun  tashakkur  bildirish, 
ovqatdan  keyin  og'izni  chayqash  kabi  m aishiy-gigienik  m alakalar  ham  
tarbiyalab  boriladi.  M azkur jaray o n d a  kattalam ing  nam unasi,  tushuntirish, 
o ‘rgatish,  nazorat kabi tarbiya uslublarining aham iyati katta.
Kun  tartibi
 jism oniy  tarbiyaning  m uhim   shartidir.  K u n   tartibi  xilm a-xil 
faoliyat ham da dam  olishning v aq t j ihatdan m aqsadga m uvofiq taqsim lanishi, 
hayot tartibidir.
K un tartibini tashkil  etuvchi barcha qism lam i  (ovqatlanish,  uyqu,  o ‘yin, 
sayr, m ash g 'u lo tlarj bir m e ’yorda takrorlash natijasida bolalarda faoliyatning 
bir turidan ikkinchi turiga o ‘tishni yengillashtiruvchi  m ustahkam  k o ‘nikm a 
hosil  b o ‘ladi.  Aynan kun tartibiga  rioya  etish bolaning  nerv  faoliyati  tizim i 
v a barcha fiziologik jarayonlam ing o ‘tib borishiga sam arali ta ’sir k o ‘rsatadi.
K un tartibiga  qo'yiladigan  asosiy  talab  bolalarning y o sh  xususiyatlarini 
hisobga olishdir. K ichik guruhlarda uyqu, ovqatlanish, yechinish, yuvinish va 
boshqalarga ko"p vaqt ajratiladi.  K atta b o 'lg a n  sari bolalarning m ustaqilligi 
ortib,  o ‘yin  va  faoliyatning  boshqa  turlariga  k o ‘proq  e ’tibor  beriladi. 
U m um an  olganda,  kun  tartibi  ham   gigienik,  ham  tarbiyaviy  funksiyani  ba- 
jaradi.
K un  tartibini  tu zish   v a   uni  tash k il  etish d a  q u yidagi jih a tla rg a   e 'tib o r 
qaratish zarur:
1) 
kun  tartibini  tu z ish d a   y il  fasllarin in g   e ’tib o rg a  olinishi.  M asalan, 
y o zd a  b o lalarning  k o ‘p ro q   ochiq  h av o d a  b o ‘lishi,  ertalab  ertaroq  u y g ‘o- 
tilib,  k ec h q u ru n  u x lash g a k ec h ro q  yo tq izilish i v a  boshqalar;
71

---

2) 
k u n   tartib in i  b ajarish d a  bolalarning  salom atligi,  u larn in g   ruhiy 
riv o jlan ish   d arajasin in g  h iso b g a  olinishi.  M asalan ,  zaiflashgan,  kasallan- 
gan   b o lalarn in g   uxlash,  ochiq h av o d a boMish v aq ti  к о ' p ay tirilad i. ta 'lim -  
tarb iy a  ish larin in g  m a zm u n ig a ham   o ‘zg artirish  kiritiladi;