Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.37-rasm . Koton mashinalarida tilchali ignalardan ilgakli ignalarga
halqalami ko'chirish va mahsulot ishlay boshlash qismini avtomatik hosil
qilish sxemasi.
nishida ishga shunday tushiriladiki, uning ignalari asosiy ignadonning 
kalta ignalari orasida joylashib, uzun ignalar ustida ishlaydigan holatga 
keltiriladi (2.37a-rasm). Sxematik ravishda halqa hosil qilish a’zolari 
va halqalarni ko‘chirib, belbog‘ni ribana o ‘rilish bilan to ‘qish holati 
tasvirlangan.
Ip qo'yishdan oldin birinchi halqa qatorini hosil qilishda igna 
tilchasini ochuvchi 
О
va tilchalarni ochiq holatda tutib turuvchi 
platinali taroqcha ishga tushuriladi. Ushbu a’zolar faqatgina tilchali 
ignalarga dastlabki qator ipni qo‘yishni ta ’minlash uchun boshlang‘ich 
qatorlarini hosil qilishda ishlaydi.
Ikkinchi va uchinchi halqa qatorlarni asosiy ignadonning faqatgina 
kalta ilgakli ignalari qatnashganda hosil qilinadi. Qo‘shimcha ignadon-
60

---

ning tilchali ignalari bu vaqtda birinchi halqa qatori iplarini tutib 
turadi. To‘rtinchi halqa qatori va belbog‘ning keyingi halqa qatorlari 
asosiy ignadonning kalta ignalari va qo‘shimcha ignadonning tilchali 
ignalarini birgalikda ishlashi bilan hosil qilinadi. Tilchali ignalardan 
halqalami tashlash uchun surib tushimvchi plastina ishga tushiriladi. 
M a’lum uzunlikdagi belbog'ni to'qish tugallanishida halqalar tilchali 
ignalardan belbog' to ‘qishda qatnashmayotgan uzun ilgakli ignalarga 
ko‘chiriladi va mahsulotning asosiy qismlari suprem to ‘qimasi bilan 
asosiy ignadonning barcha ignalarida to ‘qiladi. Halqalami bir igna­
lardan ikkinchi ignalarga ko'chirish an’anaviy usulda bajariladi 
(2.37b-
rasm). Tilchali igna asosiga kengaytirgich R biriktirilgan bo‘Iib, uning 
yordamida tugallash operatsiyasi bajarilishida yuqoriga harakatlanib 
aniq kengaytirilgan halqaga ilgakli igna kiritiladi. So‘ng tilchali ignali 
ignadon ortga harakatlanib, ishlamaydigan holatga o ‘tkaziladi. Bu 
holatda uzun ilgakli ignalar ko‘chirilgan halqalari bilan qoladi. Tilchali 
ignali ignadon keyingi mahsulot qismi to ‘qila boshlangunga qadar 
ishlamaydigan holatda qoladi.
Asosiy ignadondagi uzun va kalta ignalar birgalikda ishlashida 
mahsulotning qolgan qismlari asosiy ignadonning ilgakli ignalarida 
to‘qiladi. Shunday qilib, mahsulot belbog‘ini ribana o ‘rilishli to ‘qima 
bilan koton mashinasida to ‘qish avtomatlashtirilgan va halqalar k o '­
chirish uchun qo‘shimcha mehnat talab qilinmaydi, bunda belbog'ni 
to ‘qish uchun maxsus yassi fang mashinasiga zarurat ham bo‘lmaydi.