Ш. О. Амирқулов Г. В. Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университети Тошкент филиали мустақил изланувчиси

ИЖТИМОИЙ ҲАМКОРЛИК ТИЗИМИ АСОСИДА ИНСОН САЛОҲИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎЛЛАРИ


Ш.О. Амирқулов Г.В.Плеханов номидаги
Россия иқтисодиёт университети
Тошкент филиали мустақил изланувчиси

Инсон – унинг ҳар томонлама уйғун камол топиши ва фаровонлиги республикада амалга оширилаётган ислоҳотларнинг асосий мезонидир.

“2010 йилда қабул қилинган “Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси”га мувофиқ демократик ва бозор ислоҳотларини янада чуқурлаштириш, давлат ва ижтимоий институтлар ҳамда суд тизимини ислоҳ этиш борасидаги вазифаларни изчил амалга ошириш энг устувор йўналиш бўлиб қолаётганини алоҳида таъкидлаш лозим.”¹
Бугунги кунда рўй бераётган муҳим ижтимоий, иқтисодий ва сиёсий ўзгаришлар ёшлар онгига таъсир қилмасдан қолмаслиги ҳамда ҳозирги мактаб ўриндиқларида ўтирган ёш авлод эртага бизнинг қўлимиздан ишимизни оладиган, ҳаётимизни давом эттириб, ўзидан кейинги авлодга етказувчи ворислар эканлиги айни ҳақиқатдир.
Шундай экан, ёш авлод тарбияси билан шуғулланадиган инсонлар, яъни оилада – ота-оналар, маҳаллада – қўни-қўшни ва кенг жамоатчилик, таълим муассасасида – ўқитувчи ва мураббийлар келгуси авлод баркамоллиги йўлида ўғил-қизларимизнинг улуғ аждодларимизга муносиб бўлишлари учун масъулдирлар.
БМТ Ривожланиш дастурининг таърифича: “Инсонни ривожлантириш – одамларни кенгроқ танлаш имконияти билан таъминлаш жараёнидир.
Ривожланишнинг барча даражаларида узоқ ва соғлом ҳаёт кечириш, билимларни эгаллаш ва муносиб турмуш кечириш учун зарур бўлган ресурслардан фойдаланиш имкониятлари инсонни ривожлантиришнинг асосий моҳиятидир. Агар инсонда бундай асосий танлов бўлмаса, у бошқа имкониятлардан ҳам фойдалана олмайди”².
Мазкур концепция инсонни ривожлантиришга икки томонлама ёндашувни кўзда тутади. Бу, бир томондан, соғлиқни мустаҳкамлаш, билимларни эгаллаш, касб кўникмаларини такомиллаштириш орқали инсон имкониятларини кенгайтириш бўлса, иккинчи тарафдан, одамлар томонидан эгалланган қобилиятларини ишлаб чиқариш, маданий, сиёсий фаолияти ва дам олиш мақсадлари учун ишлатишдир.
Меҳнат фаолияти давомида иш кучининг ҳаракатчанлиги иш кучини ҳосил қилиш жараёнининг унсури сифатида намоён бўлади. Иш кучини ҳосил қилиш – бу уни ҳосил қилиш, тақсимлаш, айрибошлаш ва истеъмол қилиш жараёнидир.
Ушбу талқинда иш кучини ҳосил қилиш:
● таълим олиш, касб-ҳунарга ўрганиш, ихтисосликни эгаллаш;
● тақсимлаш – иш кучини олинган билим, эгалланган касб ва ихтисослик бўйича меҳнат фаолияти соҳалари, иқтисодиёт тармоқларида ҳудудлар ўртасида тақсимлаш ва айирбошлаш;
● истеъмол қилиш – иш кучидан бевосита иш жойида фойдаланишдир.
Демак, ишчи кучини ҳосил қилиш, тақсимлаш, айирбошлаш ва истеьмол фазаларида ижтимоий муносабатлар қарор топади. Ижтимоий муносабатларнинг шаклланишига бир қанча омиллар таьсир қилади. Бу омиллар ижтимоий муҳит таьсирида ўзгариб туради.