Sh. N. Fayzimatov

Avtomat liniya
deb, texnologik ketma-ketlikda joylashgan va umumiy 
tashish bosqichlari, vositalari, bilan ta’minlangan avtomatlashtirilgan tarzda 
sozlashdan boshqa operatsiyalarni bajaradigan mashinalar tizimiga aytiladi. 
2.4-rasm. Tipaviy avtomat liniya’ning strukturaviy sxemasi. 
Alohida mashinalarni ishchi sikllarini avtomatlashtirishda to’plangan
tajribalardan so’ng, yangi yanada murakkab masalalarni xal qilishga kirishiladi. 
Bunday masalalardan biri ishlov berilayotgan detallarni dastgohlar aro tashishni 

---

82 
avtomat tizimini yaratish bo’lib qoldi. Bu masala detalni bir ishchi mashinadan 
ikkinchisiga avtomatlashtirilgan tarzda uzatish bilangina bog’liq bo’lib qolmasdan. 
Bunda hamma ishchi mashinani ish ritmi, ularni bo’zi lishlarida hosil bo’lgan 
yo’qotishlarni har xiligi masalani yanada murakkablashtirib Yuboradi. 
Bu bosqichda mashinalar tizimini boshqaruv tizimi shakllantiradi. Bunda 
kulachoklar, kulachokli vallar bilan boshqarish mumkin emas, shu sababli elektrik, 
elektron va gidravlik boshqaruv tizimlaridan foydalaniladi, xozirda kompyuterlar 
keng qo’llanilmoqda. 
Avtomatlashtirishni ikkinchi bosqichida avtomatik nazorat tizimlari, 
jumladan dastgohni ishini o’zgartiradigan aktiv (faol) nazorat qo’llanilishi 
boshlanadi 
Avtomatlashtirishning uchinchi bosqichi, sifatni boshqarish tizimlari, 
ishlab chiqarishni avtomatik boshqarish tizimlari va EXMlarni keng qo’langan 
holda avtomat bo’limlar, sexlar va ishlab chiqarish korxonasilar qurish bilan ishlab 
chiqarish jarayonini kompleks avtomatlashtirish bilan bog’liq. Kompleks 
avtomatlashtirishda Yuqori texnika bilan ta’minlangan ishlab chiqarish 
jarayonidavrini iloji boricha qisqartirish va ishlab chiqarishni avtomatlashtirilgan 
boshqarishni qo’llash muxim axamiyat kasb etadi.