Sh. N. Fayzimatov

2.3 Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatik boshqarish tizimlari. 
Ishlab chiqarishni hususiyatlari texnologik dastgoh va jihozlarga ma’lum 
talablar qo’yadi. Agar mahsulot yalpi ishlab chiqarish sharoitida ishlab chiqarilsa, 
ishchi mashina (avtomatlar) ga yuqori unumdorlik talabi qo’yiladi. Seriyali va 
donalab 
ishlab 
chiqarish 
sharoitida 
birinchi 
o’ringa universallik va 
moslanuvchanlik talabiqo’yiladi. Bunda universallikka dastgohlarni qanchalik ko’p 
har xil mahsulotlarni ishlov berishga qaytasozlanish mumkinligi asos bo’ladi. 
Moslanuvchanlik bir mahsulotni ishlab chiqarishdan boshqasiga qanchalik tez 
o’tish mumkinligini ko’rsatadi. 
Mashinasozlikda ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish deganda 
yuqori intensiv texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va ular asosida odamning 
bevosita ishtirokisiz texnologik va yordamchi jarayonlarni bajaruvchi Yuqori 
unumli jihozlarni yaratishga haratilgan tadbirlar kompleksi tushuniladi. 
Ishlab 
chiqarish 
jarayoni 
avtomatlashtirilishdan 
avval 
doim 
mexanizasiyalashtiriladi. Avtomatlashtirishda joriy etilgan mexanizasiya avtomatik 
boshqarish ob’ekta bo’lib hizmat qiladi. Avtomatlashtirish mehnat predmetiga 
ta’sir ko’rsatish usullarigagina emas, balki ana shu usullarni boshqarishga ham 
ta’luqlidir. 

---

75 
Ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish tarixi va rivojlanish 
tamoyillarini taxlili shuni ko’rsatadiki, avtomatlashtirishni har xil murakkablikdagi 
masalalar xal etilgan 3 ta bosqichga bo’lish mumkin: 
1.
Ishchi sikllarni avtomatlashtirish, avtomat va yarim avtomatlar qurish; 
2.
Mashinalar tizimini avtomatlashtirish, avtomat liniyalar qurish; 
3.
Ishlab chiqarishni kompleks avtomatlashtirish yoki avtomat sexlar va ishlab 
chiqarish korxonasilar qurish.