Sh. Murodov, R. Ismatullayev

83

• 
  2.8- rasm.
  

84

2.3-§. BIR XIL QIYALIKDAGI SIRT

To‘g‘ri doiraviy konusning uchi biror a egri chiziq bo‘yicha harakatlanganda qiyaligi bir xil bo‘lgan sirt hosil bo‘ladi (2.9- rasm). Bu sirt qayitma qirrali sirtlar guruhiga kiradi. Shuning uchun u yoyiluvchi sirtdir. Bunda to‘g‘ri doiraviy konuslarning o‘qlari doim o‘zaro parallel holda bo‘ladi. Bunday sirtlardan qurilish amaliyotida to‘g‘on, temiryo‘l ko'tarmalari kabilarni qurishda keng foydalaniladi. Yasovchi konuslarning gorizontal chiziqlaridan yoilarning ko‘priklarga qo‘shilish joylarining gorizontal chiziqlari hamda turli qiyalikdagi apparellarning gorizontal chiziqlarini yasashda foydalaniladi.

Misol. Qiya yo‘lning chetlari R va R{ radiusli yoylar bilan chegaralangan (2.10-rasm). Yo‘lning qiyaligi i= 1:4 va sirt qiyaligi i = 1:1 boisin. Qiya yo‘l, ya’ni konturi egri chiziqli apparellar gorizontal chiziqlarning proyeksiyalari yasalsin.


2.9-rasm.


85


2 .1 0 - rasm.

1. 
   Qiya yo‘l o‘qi a yoyning intervali /=1: i =4 m ni aniqlab olib, a yoyda 0, 1, 2, 3, 4, 5 nuqtalaming o‘mini aniqlaymiz. Bunda 01 = 12=34=...=4 mbo‘ladi.
   
2. 
   Sirt qiyaligi / =1:1 bo'lgani uchun 1=1: i =1 m ni aniqlab
   

lnuqtadan R = 1 m; 2 nuqtadan R = 1 m, R = 2 m; 3 nuqtadan R = 1 m, R = 2 m, R=3 m va hokazo radiuslar bilan aylana yoylari chizamiz.


86

3. 
   Chizilgan yoylarga egri chiziqli urinmalar o ‘tkazamiz. Bu urinmalar yo‘l yon bag‘ridagi qiyaligi bir xil bo‘lgan sirt gorizontal chiziqlarining gorizontal proyeksiyalari bo‘ladi.
   

Qiya yo‘l old nishab sirtining gorizontal chiziqlarini yasash ham xuddi shunday bajariladi.