Sh. Murodov, R. Ismatullayev

101
3.6-rasmda berilgan topografik sirt ustidagi A'., nuqtaning son belgisi quyidagicha aniqlangan. A'? nuqta orqali ixtiyoriy yo'nalishda B'5С 2 kesma o‘tkaziladi. Bu kesmaning haqiqiy
uzunligi В С aniqlanadi. So‘ngra В С ustida A nuqta topilib, uning son belgisi 3,5 ga tengligi chiziqli masshtab yordamida aniqlanadi.

3.2.2. Topografik sirtning qiyalik chizig‘i

Topografik sirt gorizontal chiziqlari proyeksiyalari orasidagi masofa uzunligi sirtning intervali yoki go ‘ymasi bo‘ladi. Bu masofa bilan sirtning ma'lum bir joydagi qiyaligini aniqlash mumkin. 3.7-rasmda ko‘rsatilgan К nuqta orqali topografik sirtning yonma- yon gorizontal chiziqlari orasida cheksiz ko‘p chiziq kesmalarini o‘tkazish mumkin.
Bu kesmalarning har biri H0 proyeksiyalar tekisligiga nisbatan turlicha qiyalikda bo‘ladi. Yondosh gorizontal chiziqlar

102
proyeksiyalari orasidagi eng qisqa masofa A's J?6 kesma bo'lib, H0 proyeksiyalar tekisligida eng katta qiyalikda bo‘ladi. Shuning uchun bu chiziq sirtning eng katta og‘ma yoki qiyalik chizig‘i deb ataladi.

Eng katta og‘ma chiziqning proyeksiyasi topografik sirt
gorizontal chizig'ining proyeksiyasiga o ‘tkazilgan urinmaga peipendikular bo‘ladi. Eng katta og‘ma chiziqni yasash 3.7-rasmda ko‘rsatilgan.
Bunda 2-gorizontal chiziqning A \ nuqtasidan yondosh 3- gorizontal chiziqqa urinma yoy o‘tkazilib, urinish nuqtasi Е ъ nuqtada aniqlanadi. So‘ngra F 3 nuqtani markaz qilib, qo‘shni 4-gorizontal chiziqqa urinma yoy o‘tkazilib, C '4 nuqta topiladi va hokazo.
A'v f f 3, C 4, ... nuqtalarni tutashtiruvchi siniq chiziq topog­ rafik sirtning eng katta og‘ma chizig‘i bo‘ladi. Ularni bu usulda yasash sirkul usuli deb ataladi.