Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

X avfn in g taksonom iyasi -
bu uning kelib chiqish tabiati tun, oqibatlari, 
tuzilishi insonga ta ’sir etish xarakteri va shunga b og'liq belgilari asosida tasniflanishi 
bir tizim ga keltirilishidir. Umuman, “taksonom iya” murakkab hodisalar, jarayonlar, 
tushunchalar va obyektlam ing tasniflanishi ham da bir tizim ga solinishi to'g 'risid ag i 
fan hisoblanadi. Hozirgi vaqtda xavfning takomil va to 'liq taksonom iyasi ishlab 
chiqilmagan. Shunday b o'lsada, bu borada m a’lum darajada ilmiy ishlar bajarilgan 
bo'lib, xavfning quyidagi ko'rinishdagi taksonomiyasi vujudga kelgan:
- xavfn ing yu za g a kelish tabiatiga ko'ra 
tabiiy, texnik, antropogen, 
ekom antiqiy, aralash;
- x a v f t a ’sirida ko'ngilsiz oqibatlarning yu zaga kelish vaqtiga ko'ra
impulsiv, kumulyativ;
- lokaliz.atsiya b o ‘yicha: 
litosfera, gidrosfera, atm osfera, kosm os bilan b og'liq 
xavflar;
- yu zaga keluvchi oqibatlar bo ‘yich a  
charchash, toliqish, zo'riqish, 
kasallanish, shikastlanish, jarohatlanish, halokat, yo n g ‘in v aboshqalar,
9

---

- keh'irib ch iqam vch i zurarga ko'ra 
ljtimoiy, iqtisodiy, texnik, ekomantiqiy;
- y u z a g a kelish soh asi bo'yicha 
madamy, maishiy, transport, ishlab chiqarish,
harbi} v a boshqalar;
- xavfn in g tarkibi va tuzilishiga ko'ra 
oddiy va hosilaii (bir necha oddiv 
xavfler birikishi natijasida yangi, murakkab xavfning yuzaga kelishi);
- insonga ta'sir etish xarakteriga ko'ra 
faol va sust;
Xavflli orrullar belgilari esa aprior va aposterior turlarga b o iin a d i A postenor 
belgilirda xavfning izi, o 'm i qoladi, y a ’ni x av f asosli bo'ladi.
X avfn in g nomenklaturasi. 
N om enklatura - m a’lum bir belgilanga k o 'ra 
tartibfca solingan, tizimlashtirilgan nomlar, term inlar ro'yxatidir.