Sh. H. Usanov, M. X. Tinibekov harbiy toksikologiya

Nazorat savollari

1.  Kimyoviy  qurollar  qanday  tasniflanadi?  2.  Kimyoviy  hujum 

vositalariga nimalar kiradi? 3. Inversiya, izotermiya va konveksiya nimani 

anglatadi? 4. Zaharli moddalar qanday yo‘llar bilan organizmga tushadi? 

5. Zaharli moddalar qanday yo‘l bilan organizmdan chiqariladi?

4-§. ZAHARLOVCHI MODDALARNING  

TA’SIR MEXANIZMI

Zaharlovchi moddalarning zaharli ta’sirini ifodalash uchun toksik 

doza  va  konsentratsiya  tushunchalaridan  foydalaniladi.  Zaharli 

moddaning  uzoq  muddat  davomida  har  kuni  ta’sir  qilgani  holda 

organizmda  hech  bir  patologik  o‘zgarish  yoki  kasalliklar  keltirib 

chiqarmaydigan  miqdori  yo‘l  qo‘yilishi  mumkin  bo‘lgan  miqdorni 

tashkil  qiladi.  Bunda  zaharli  moddaning  har  kungi  ta’siri  deganda, 

uning bir kunda 8 soat davomidagi ta’siri tushuniladi. 

Zaharlilik miqdoriy jihatdan doza yordamida aniqlanadi. Zaharli 

moddaning  toksik  ta’sir  keltirib  chiqaradigan  konsentratsiyasi 

toksik doza deb  ataladi.  Zaharlanishga  sabab  bo‘ladigan  toksik 

doza zaharning xususiyati, organizmga tushish yo‘li, organizmning 

xususiyati va zaharning ta’sir qilish shart-sharoitiga bog‘liq. 

Zaharli  moddaning  havoning  ma’lum  hajmidagi  miqdori  ushbu 

zaharli moddaning