Sh. Abdullayeva I f. d., prof

[175]. 
Valuta kursi orasidagi farq tufayli foyda olish maqsadida 
banklar 
valuta arbitrajini
o‘tkazishadi. Bu valutani sotish yoki sotib 
olish bo‘lib, keyinchalik teskari bitim qilib, valuta kurslari farqi yor-
damida foyda olish maqsadida o‘tkazishni ifodalaydi. Arbitraj ikki xil - 
joylashuvga ko‘ra va vaqtli bo‘ladi. Joylashuvga ko‘ra arbitraj bank-
larning turli valuta bozorlaridagi kurs farqi orqali foyda olishini bil-
diradi. U valuta riski bilan bog‘liq emas, chunki valuta savdosi bir 
vaqtning o‘zida amalga oshadi. Masalan, bank vakili Gonkongda 
valutani sotib oladi (sotadi) va shu vaqtning o‘zida u o‘zining Nyu-
Yorkdagi korrespondenti orqali shu valutani sotadi (sotib oladi). 
Vaqtli arbitraj vaqt o‘tishi bilan valuta kursi orasidagi farq orqali 
foyda olishdir. Valuta arbitraji spot va forvard sharoitida amalga oshiri-
lishi mumkin va bu turdagi operatsiyalarda valuta risklari mavjud bo‘la-
di. 
[176]. 
Bank valuta operatsiyalarini bajarganda unga o‘z valuta 
resurslarining bir qismini sarflaydi. Bunda bankning xorijiy valutalar 
bo‘yicha majburiyat va talablari orasidagi nisbat o‘zgaradi. Bankning 
xorijiy valutalarni sotish va sotib olish jarayonida valutalar bo‘yicha 

---

283
talab va majburiyatlar nisbati holati banklarning valutaviy holati 
deyiladi. Valuta bo‘yicha majburiyatlar va talablar teng bo‘lgan holda 
yopiq, teng bo‘lmagani ochiq valuta holati deyiladi. 
Ochiq valutaviy holatida 
– bank valuta bo‘yicha qarshi bitimni 
amalga oshirganda valuta kursining o‘zgarishi natijasida oldingi sotgan 
valutasiga nisbatan kam valuta olishi, ya’ni zarar ko‘rishi mumkin. 
Shuning uchun bu holatda valuta kursining o‘zgarishi valuta riskining 
vujudga kelishiga olib keladi. 
Ochiq valutaviy holati uzoq yoki qisqa bo‘lishi mumkin.