“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

“Сервис” илмий-амалий журнал 
 
2020 йил 4-сон 
40 
САНОАТ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ 
 
Р.Нормахматов – СамИСИ профессори, т.ф.д., 
У.Абдурайимов – СамИСИ ассистенти 
 
МЕВАЛАРНИ ҚАЙТА ИШЛАШДА ЧИҚАДИГАН ЧИҚИТЛАР ВА УЛАРДАН 
ОЗИҚ-ОВҚАТ САНОАТИДА ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ 
Аннотация: мазкур мақолада меваларни қайта ишлаш саноати корхоналарида ажралиб чиқадиган 
чиқиндиларнинг турлари, уларнинг кимѐвий таркиби, озиқавий қиймати ва улардан озиқ-овқат 
саноатида кўшимча озуқавий хомашѐ сифатида фойдаланиш имкониятлари ҳақида маълумотлар 
келтирилади. 
Калит сўзлар: Пектин, мева, уруғли мева, мой, буѐқ, экстракция, бланшировка, чиқит, данакли 
мева, цитрус меваси, аминокислота, ѐғ кислотаси. 
Кириш. Бугунги кунда сайѐрамиз аҳолисини озиқ-овқат маҳсулотлари билан 
таъминлаш глобал муаммога айланиб бормоқда. Бунинг асосий сабаби умумий озиқ-овқат 
ишлаб чиқариш ҳажми билан Ер юзи аҳолиси сонининг тез суръатлар билан кўпайиши 
ўртасидаги номутаносиблик йилдан-йилга ортиб бораѐтганлигидир. Шу сабабли ҳам 
жаҳон мамлакатларининг ҳар бири бу масалага алоҳида эътибор билан ѐндашишлари талаб 
этилади. Бизнинг мамлакатимизда эса озиқ-овқат маҳсулотларини ҳал қилишга энг 
зарурий масалалардан бири сифатида қаралиб, тегишли ишлар амалга оширилмоқда, ҳатто 
халқаро ҳамжамиятнинг ҳам эътиборини қаратмоқда. Бунга мисол қилиб Бирлашган 
миллатлар ташкилотининг озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) билан 
ҳамкорликда 2014 йилнинг 5-6 июнь кунларида Тошкентда ўтказилган ―Ўзбекистонда 
Озиқ-овқат дастурини амалга оширишнинг муҳим захиралари‖ мавзусидаги халқаро 
конференцияни келтириш мумкин. Куни кеча мамлакатимиз Президенти Ш.Мирзиѐевнинг 
2020 йил 9 сентябрда қабул қилинган ―Республика озиқ-овқат саноатини жадал 
ривожлантириш ҳамда аҳолини сифатли озиқ-овқат маҳсулотлари билан тўлақонли 
таъминлашга доир чора-тадбирлар тўғрисида‖ги қарори ҳам бунга мисол бўла олади. 
Бу долзарб муаммонинг ечимида озиқ-овқат хомашѐларини сақлаш, қайта ишлаш, 
ташиш ва истеъмолчиларга етказиб беришда бўладиган нобудгарчиликларни камайтириш, 
улардан тежаб-тергаб фойдаланиш ҳам муҳим аҳамият касб этади. Айниқса, консерва 
заводлари чиқитларидан озиқ-овқат саноатида қўллаш мумкин бўлган моддаларни 
ажратиб олиш ва улардан озиқ-овқат маҳсулотларининг таркибини бойитувчи қўшимча 
восита сифатида фойдаланиш ҳам озиқ-овқат захираларини оширишдаги муҳим манба 
бўлиб хизмат қилиши мумкин.