“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

“Сервис” илмий-амалий журнал 
 
2020 йил 4-сон 
42 
қаторда баъзи қандолат маҳсулотлари нон-булка маҳсулотлари ишлаб чиқаришда 
уларнинг таркибини аминокислоталар билан бойитувчи восита сифатида фойдаланиш ҳам 
мумкин эканлигини бизнинг ўтган тадқиқот ишларимиз натижалари ҳам тасдиқлайди (4). 
Бизнинг ўрикнинг Арзами, Кўрсодиқ, Навоий юбилейи каби навлари билан ўтказил-
ган тадқиқот ишларимиз шундан далолат берадики, ўрик мағзи оқсили таркибида ўрин 
алмаштирмайдиган аминокислоталардан лезин, трианин, валин, лейцин, изолейцин, тиро-
зин, фенилаланин ва триптофанлар бор экан. Бу эса ўрик мағзининг юқори биологик қий-
матига эга эканлигидан далолат беради. Масалан, фенилаланин ва тирозин каби аминокис-
лоталарнинг инсон организмида тироксин, адреналин, норадреналин каби гармонларнинг 
ҳосил бўлишида асосий манба бўлиб хизмат қилишини айтиб ўтишнинг ўзи етарлидир. 
 
Хулоса ва таклифлар. Хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки, данакли меваларни 
консерва заводларида қайта ишлаганда чиқадиган чиқитлар уларнинг тури ва навига қараб 
15 фоиздан 30 фоизгачани ташкил этади. Шунингдек, уларнинг мағзи ѐғ ва оқсилларга 
бойлиги билан алоҳида диққатга сазовордир. Данакли мевалардан ўрик данагининг 
таркибида ѐғ миқдори 40 фоиздан 50 фоизгачани, оқсил миқдори эса 18,7 фоиздан 21,8 
фоиз оралиғида бўлиши аниқланди.
Шулар асосида қуйидаги таклифларни берамиз: 
1) қайта ишлаш корхоналарида данакли меваларни қайта ишлашда чиқадиган 
чиқитларни чорва молларига ем сифатида эмас, балки озиқ-овқат саноатида улардан 
бойитувчи қўшимча хомашѐ сифатида ишлатиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади; 
2) данакли мевалардан ўрик данаги оқсилининг таркиби ўрин алмаштирмайдиган 
аминокислоталарга бойлиги учун уларни нон-булка маҳсулотларининг ва қандолатчилик 
маҳсулотларининг оқсиллик қийматини оширишда ва таркибини ўрин алмаштирмайдиган 
аминокислоталар билан бойитувчи хомашѐ сифатида фойдаланиш тавсия этилади; 
3) данакли меваларнинг данаклари ѐғга бойлиги учун данакли меваларни қайта 
ишлаш билан шуғулланувчи корхоналар ўзларида кичик цехлар очиб, улардан мой 
ажратиб олишни йўлга қўйишлари мақсадга мувофиқ ҳисобланади, бу эса корхонанинг 
иқтисодий самарадорлигини оширишга қўшимча манба бўлиб хизмат қилади.