Семинар ва лабаратория машғулотларидан касб-ҳунар таълими, олий таълим психология фани ўқитувчиларига мўлжалланган услубий қЎлланма

Шахснинг тузилиши (С Л.Рубинштейн) 
СЕМИНАР МАШҒУЛОТИ МАВЗУСИ ВА РЕЖАЛАРИ 
Шахснинг шаклланишн
Режа: 
1. Шахс ҳақида умумий тушунча. 
2. Шахс шаклланишини ҳаракатга келтирувчи кучлар. 
3. Шахс шаклланишида ижтииоий муҳитнинг роли. 
4. Ижтимоий таълим-тарбиянинг шахс шаклланишига таъсири. 
5. Шахснинг фаолиятдаги фаоллиги ва фаолиятнинг шахс 
шаклланишидаги ахамияти. 
 
ФОЙДАЛАНИЛАДИГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ 
1. Умумий психологая. А.В.Петровский таҳрири остида. Т, "Ўқитувчи", 
1992 йил. 
2. Э.Ғозиев. Психология. Тошкент. "Ўқитувчи", 1994 йил. 
3. В.М.Каримова. Ижтимоий психология асослари - Тошкент, 1994 йил. 
4. В.М.Каримова, Лсихология. Тошкент, 2000 йил. 
5. Е.А.Климов. Основм психологии - Москва, 1998 год. 
Шахснинг мақсадга 
йўналиши 
Билим, кўникма, 
малака 
Индиввдуал типологик 
хусусиятлар 
Эҳтиёж, қизиқиш, идеал, 
эътиқод, фаолият мотивлари, 
дунёқараш шахс хулқида намоён 
бўлади. 
Шахснинг билиш фаолияти ва 
ҳаёти жараёнида намоён бўлади 
Темперамент, характер ва 
қобилиятда намоён бўлади. 

---

44 
6. Р.С.Немов. Психология. ВЗ - хкн. - КнЛ. - М., 1998год. 
7. СЛ.Рубинштейн, Основы обшей психологии. - М., 1998 год. 
8. А.К.Мунавваров. Оила педагогикаси. Тошкент, 1994 йил. 
Интернет сайтлари
1.www.ziyonet.uz
2.www.pedagog.uz 
 
ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИ
Шахс ва унинг йўналиши 
Топшириқ 1. 
Ўқувчилар аҳлоқий мулоҳазаларининг барқарорлигини, ёш ва 
индивидуал хусусиятларини катта ёшдаги кишилар ва тенгқурлари иштирок 
этган шароитда экспериментал аниклаш. 
ЗАРУР МАТЕРИАЛ. Вазиятни ёки карама-қарши мазмунни ифода-
ловчи ҳикоялар. 
1. Назорат иши олиняпти. Сен ишни тўғри бажардинг. Ўртоғинг 
материални билмас экан, у сеқдан кўчириб олишня илтимос қилади. 
Шунда сен нима қалар эдинг? 
2. Сен назорат ишини бажаролмаяпсан. Ўртоғинг ўзидан кўчириб 
олишни таклиф киляпти. Шунда сен нима қилар эдинг? 
3. Бир гуруҳ ўртоқлар дарсни бузмоқчи бўлиб келишиб олдилар. Шунда 
сен нима қилар эдинг? 
4. Танаффус вақтида бир ўртоғинг дераза ойнасини синдириб кўйди, Сен 
уни тасодифан кўриб қолдинг. Ўртоғинг айбни бўйнига олмоқчи эмас. 
Сен айбдорнинг исмини ўкитувчингга айтармидинг? 
5. Ўқитувчи бетоб бўлиб мактабга келолмади. Параллел синфдан бошқа 
ўқитувчи кириб топшириқ берди. Лекин болалар ишлаш ўрнига, ўйин 
билан машғул бўлдилар. Бу вақтда сен нима қилган бўлардинг?
6. Сен ёмон баҳо олдинг. Бунинг учун ота-онанг жазолашини биласан. 
Олган баҳойингни уйдагиларга айтармидинг? 
 
Топшириқнинг божарилиши. Ҳар бир синалувчи (синалувчилар ҳар хил 
ёшдаги ўқувчилар бўлиши мумкин) учта ҳикоя билан таништирилади. Ҳамма 
ҳикоялар аҳлокий талаблар жиҳатидан ухшаш бўлмоғи зарур, шунингдек, 
мазмунан бир оз фарқ килиши мумкин. 
1. Биринчи ҳикоя ўқилишида синалаёттан одамга унинг жавобини ҳеч 
кимга билдирмаслиги айтилади. 
2. Иккинчи ҳикоя ўқитилишида эса синалаётган кишинииг мулоҳазалари 
бир ҳафтадан сўнг бутун синфга етказилиши айтилади; 
3. Учинчи ҳикоя ўкнтилаёттанда эса жавоби ўқитувчиларга ва ота-оналарга 
билдириш айтилади. 
Ҳар бир ҳикоя билан танишиб чиқилгандан сўнг экспериментатор керак 
бўлган жавоб вариантларини айтади. Ўқувчи шулардан биттасининг остини 
чизиб куйиб, "ҳа", "бўлса керак” дейди. Масалан, биринчи ҳикояни ўқиб 
бўлиб, у қуйидаги тўрт вариантдан бирининг остини чизиб қўймоқ керак. 

---

45 
Ҳикоянинг номи 
Кўчиртираман 
Кўчиртирмайман 
ҳа 
бўлса керак
ҳа 
бўлса керак