XIX асрнинг 70-90 йилларида Туркистон ўлкасида халқ ҳаракатларининг сабаб ва оқибатлари
|
1873-1876 йил “Пўлатхон” қўзғолони
|
1892 йил “Вабо исёни”ни
|
Бир-бирига ўхшаш томонлари:
Po’latxon qo’zg’aloni Milliy ozodlik ruhida o’tgan.
|
Бир-бирига ўхшаш томонлари:
Vabo isyoni yani Toshkent qo’zg’aloni esa qisman Milliy ozodlik ruhida o’tgan asosan amaldorlarning siyosatidan norozilikda o’tgan qo’zg’alon ohir oqibat Milliy ozodlik ruhida o’tgan.
|
Бир-биридан фарқли ёки зид томонлари:
Po’latxon qo’zg’aloni gazavod yani musulmonlarning kofirlarga qarshi harakatlari bilan yani g’azavodga Abdurahmon oftobochi chaqirgan
|
Бир-биридан фарқли ёки зид томонлари:
Vabo isyoni esa qishloq oqsoqolini kaltaklash va umumiy boshliq yani yetakchi bo’lmagan
|
Бошланиш сабаблари ва омиллари:
P’latxon qo’zg’aloninig sababi boshlanishi taxt uchun kurashdan boshlangan
|
Бошланиш сабаблари ва омиллари:
Vabo isyoni jasadlarni dafin qilmasdan ko’mish orqali xalq noroziligidan boshlangan.
|
Қайси ҳудудларни қамраб олган:
Andijon o’sh Namangan Maeg’ilon Qo’qon shahrining ayrim hududlari
|
Қайси ҳудудларни қамраб олган:
Toshkentning eski shahar qismi.
|
Қўзғолончиларга кимлар бошчилик қилганилиган:
Po’latxon, Bdurahmon oftobochi
|
Қўзғолончиларга кимлар бошчилик қилганилиган:
Umumiy rahbar bo’lmagan keyinchalik hujjatlarda Inog’omxo’ja Umrixo’jayev aytib o’tilgan
|
Мақсади:
Maqsadi mavjud hon hokimyatini o’rnadish keyinchalik o’lka aholisi yani qo’qonni mustamlaka zulmidan ozod etish.
|
Мақсади:
Qabristonlarda dafin etib odamlarni ko’mishga ruhsat olish va nohaq oqsoqolni xalqning o’zi jazolashi, Inog’omxo’jani o’z vakolatiga qaytarish.
|
Қўзғолоннинг бориши ва давомийлиги:
Abdurahmon Oftobochi Nasriddinbekni xon qilib ko’targan Po’latxonxam yana qaytadan xonlik uchun davo qilaboshlaydi bu esa qo’zg’alon davomiyligiga olib keladi
|
Қўзғолоннинг бориши ва давомийлиги:
Qo’zg’alonning borishi va davomiyligiga sabab Shahar boshlig’I hisoblangan Putinsevni Muhammadyoqubni ximoya qilishi va uning uchun tinch aholini o’qqa tutilishi qo’zg’alon davomiyligiga olib keladi.
|
Қўзғолон бостирилиши (қачон, қандай, ким томонидан?):
|
Қўзғолон бостирилиши (қачон, қандай, ким томонидан?):
|
Қўзғолончиларнниг жазоланиши:
Po’latxon va uning tarafdorlari o’ldiriladi
|
Қўзғолончиларнниг жазоланиши:
Tinch aholi o’qqa tutiladi va boshliq hisoblangan Inog’omxo’ja o’ldiriladi.
|
ОқибатлариN ва натижалари:
Oqibati qo’zg’alonchilar mag’lubiyatga uchradi tarafdorlar hammasi otib o’ldirilda va yangi viloyat tuzildi Farg’ona Viloyati. Natijasi kotta bo’ldi o’lkadagi aholini oyoqqa turg’azdi malum bir xududlarda ularga qarshi xalq harakatlari bo’lib turdi o’lkadagi milliy ozodlik ruxini uyg’otti
|
Оқибатлари ва натижалари:
Oqibati oddi xalq jabirlandi va ayovsiz o’qqa tutilishi.
Natijasi sal bo’lsaham mustabit tuzum muomilasini o’zgartirdi aholi o’rtasida harbiy holatlarni kuchaytirdi qo’zg’alonchilar o’zlarini milliy ozodlik uchun kurashga tayyor ekanligini yana bir bor isbotladi.
|
Хулоса:
Xulosa qilib etganda milliy ozodlik yo’nalishida o’tgan qo’zg’alonlardan biri halq orasida mashxur Bolgan Po’latxon qo’zg’aloni qo’zg’alonchilar uyishqoqlik bilan harkat qilmaganda malum bir markaz bolmagan malum markazdan boshkarilmagan malum aniq taktikalar qo’llanmagan jangchilar kimnin’ va nimaning orqasidan ergashish va nimaqilarini unchalik tushunmagan aslida esa xalq va Po’latxonham jiddiy yondashmagan qo’zg’alonga natijada harbiy tehnika yo’q van a biron qollaguchi ko’mak yoq oxir oqibat qochqinlikda mag’lub bo’lingan qo’zg’alon bu lekn xalqnong ko’zi chilgan bundan so’ng dushman kim va qanday chora qo’llash kerakligini bilgan milliy ozodlik nima ekanligini chungan lekin bu tushunishlar uzoqqa bormadi chunki ham manan ham jismonan egallab bo’lingan edi xududlar
|
Хулоса: Xulosa qilib etganda Afg’onistondan kirib kelgan kasallik va qabristondagi voqialar ortidan kelib chiqqan bu qo’zg’alon butun toshkentni qamrab ololmagan faqatgina eski shahar bilangina cheklanib qo’ygabnxalos ommalashib ketmagan ommalashganda mustamlakachi xukumat yenga olmagan bo’lar edi bu qo’zg’alonni.
|
Таҳлил натидасидакелиб чиқ-қан хулосалар:
Taxlil natijasi shuni ko’rsatadiki qo’zg’alonlar Milliy ozodlik yo’snida o’tgan lekn ommalashib ketgani faqat Po’latxon qo’zg’alono bo’lgan xalos Toshkent qo’zg’alonii omallashmagan Ikkala qo’zg’alonxam harbiy jihatdan pas qurollongan bo’lishgan hatto Toshkent qo’zg’aloni qatnashchilari qurollrgaham ega bo’lishmana va juda oz muddat bo’lgan kam muddatda bostirilib qo’yaqolingan xolosh ayibdor kimligini bilme ohir oqibat ayibni Inog’omxo’jaga yuklashgan. Po’latxon qo’zg’aloni esha uzoq vaqt davom etgan 1873- 1876- yillar bo’lib o’tgan lekin hechqandey zo’r natijaga erishmagan sababi aniq maqsad bo’lmagan qo’’zg’alonchilar umumn uyushmagan 3 yil davom etgan qo’zg’’alon deyarli mqasadsiz bo’lgan. Bularning ohiri qo’zg’alon tugashiga olib kelgan. Bu meni qisqacha tahliliy xulosam
|
