Семинар дарси "Лойиҳа" технологияси асосида ташкил этилади. Торшириқлар 4-6 кишидан иборат гуруҳларга"

Ушбу мавзудаги семинар дарси “Лойиҳа” технологияси асосида ташкил этилади. Торшириқлар 4-6 кишидан иборат гуруҳларга“Лойиҳа” технологияси бўйича тақсимланади. Мавзунинг 4 соат эканлиги ҳисобга олинади.
Талабаларга топшириқлар қўйидагича:


1 КИЧИК ГУРУҲ ТОПШИРИҚЛАРИ.
СЕЗГИ ВА ИДРОКНИНГ ПСИХОЛОГИК МОҲИЯТИ
1. Берилган нуқталар ўрнини тўғри тўлдиринг

1. 
   Sezgi organlarimizga ta’sir etadigan narsalardagi ayrim xossalarning miyamizda shu tariqa bevosita aks etishi сезги деб аталади
   

2.Sezgi organiga ta’sir etib, sezgini vujudga keltiradigan har bir narsa (yoki hodisa) qo‘zg‘ovchi deb ataladi, uning ta’siri esa qo‘zg‘alish deb yuritiladi.
3 Inson ko'zida таёқчалар ва колбачалар деб аталадиган ҳужайралар бўлади. Одам кўзининг тўр пардасида 130 миллионга яқин таёқча ва 7 миллионга яқин колбача бор.
4.Хроматик ранглар kolbachalar ёрдами билан кўрилади. Таёқчалар ёрдами билан фақат axromatik ранглар кўрилади
5. Narsa yoki hodisalar sezgi organlariga (retseptorga) ta’sir etib, tegishli sezuvchi nervning chekka (перифери) учларини қўзғайди .
6 Shu yerda kelib chiqqan qo‘zg‘alish o‘sha nervning o‘tkazuvchi yo‘li orqali бош мия пўстининг тегишли марказий хужайралар системасига ўтади; 3) Бу ерда нерв қўзғалиши psixik hodisaga, ya’ni sezgiga айланади.


Қуйидаги саволларга жавоб беринг. Тақдимот орқали баён этинг.
1.Анализатор нима?
Analizator – tashqi va ichki muhitdan keladigan ta’sirotlarni qabul qilib olib, fiziologik jarayon bo‘lgan qo‘zg‘alishni psixik jarayonga, ya’ni sezgilarga aylantiruvchi nerv mexanizmlari tizimi.
2.Сезги турлари айтинг?
Ko'rish, eshitish, ta'm bilish
3.Экстерорецепторлар, проприорецепторлар ва интерорецепторлар мисоллар билан тушунтиринг?
Jahon psixologiyasi fanining so‘nggi yutuqlari hamda atamalariga binoan sezgilar quyidagicha klassifikatsiya qilinadi. Ushbu tasniflanishning dastlabki ko‘rinishi ingliz olimi CH.SHerringtonga taalluqlidir. U retseptorning qaerda joylashganligiga qarab, sezgilarni uch turga bo‘ladi.

1. Tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda retseptorlari tananing sirtqi qismida joylashgan sezgilar, ya’ni ekstroretseptiv sezgilar;

2. Ichki tana a’zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda retseptorlari ichki tana a’zolarida, to‘qimalarda joylashgan sezgilar, ya’ni interoretseptiv sezgilar.

3. Tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma’lumot (axborot, xabar) beruvchi muskullarda, bog‘lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar, ya’ni proprioretseptiv sezgilar.

4.Қайси хроматик ранглар ва ахроматик ранглар деб аталади. Мисоллар келтиринг.
Psixofiziologik qonunga ko‘ra yorug‘lik nurlari uchburchak shisha prizma orqali o‘tib singanda hosil bo‘ladigan rang xromatik ranglar deb atalib, ularga kamalak ranglar, ya’ni qizil, zarg‘aldoq, sariq, yashil, havo rang, ko‘k, binafsha tuslarini qamrab oladi. Odatda oq rang, qora rang, kulrang va ularning turlicha ko‘rinishlari axromatik ranglar deb nomlanadi.
5.Кўр доғни топиш усулини тушунтиринг?
6. Сезги адаптация деб нимага айтилади?
Sezgi organlarining o‘ziga ta’sir etadigan qo‘zg‘ovchilarga moslanishi, ko‘nikishi adaptatsiya deb ataladi. Qo‘zg‘ovchining ta’siri o‘zgarishi

bilan sezgirlik ham o‘zgaradi. Qo‘zg‘ovchilar sust ta’sir etganda sezgirlik

oshadi, kuchli ta’sir etganda sezgirlik kamayadi. Shu sababli, musbat va

manfiy adaptatsiya farq qilinadi.

Adaptatsiya ko‘rish sezgilarida, ayniqsa, yorug‘ joydan qorong‘i joyga

kirganda va aksincha – qorong‘i joydan yorug‘ joyga chiqqanda yaqqol

ko‘rinadi. Masalan, yorug‘ joydan qorong‘iroq binoga kirganimizda avvaliga hech narsani ko‘rmaymiz. Ko‘rish organimiz kuchsiz yorug‘likka

moslashguncha bir necha vaqt o‘tadi. Bu – qorong‘ilik adaptatsiyasidir.

Eksperimental tekshirishlardan olingan ma’lumotlarga qaraganda,

qorong‘ida yorug‘likka sezgirlik yorug‘ joydagi sezgirlikka nisbatan 200

ming marta (bir soat mobaynida) oshadi. Qorong‘idan yorug‘ga chiqqanda ham ko‘rish organlari yorug‘likka yana moslashuvi uchun bir necha

vaqt (taxminan 4 daqiqadan 5 daqiqagacha fursat) kerak. Bu yorug‘lik

adaptatsiyasidir.

7.Сезгиларнинг ўсиши деганда нимани тушунасиз?
Sezgining o'sishi qo'zg'atuvchilarning retseptorga ta'siri natijasida yuzaga keladi, ya' ni u retseptorlar rivojlanishi bilan bog'liq.