Семинар- 12 соат жами 22 соат (6 кредит) маърузачи: Фалсафа фанлари номзоди, доцент

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Аристотель
• «Фанлар фалсафадан
• келиб чиққан, яъни ҳар
• бир фикр, ғоя – донолик-
• дан тарқалгандек, донишмандлик бу –
• фалсафадир» деб таъкид-
• лаган.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Лев Толстой:
• «Донишманд кишилар уч
• хислатга эга. Улар аввало,
• бошқаларга берган
• маслаҳатларига ўзлари амал
• қиладилар; иккинчидан, хеч
• қачон хақиқатга қарши
• бормайдилар; учинчидан
• атрофидаги кишиларнинг
• нуқсонларига сабр-токат
• билан чидайдилар» деб
• таъкидлаганлар.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Томас Гоббс
• Фалсафа – бу табиий
• ҳолдаги инсоний
• ақлдир, чунки фалсафа
• бу тўғри ҳукм орқали
• эришилган билишдир.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Барух Спиноза
• Асосий эътиборини фалсафий
• муаммоларни ўрганишга
• қаратди. Унинг фалсафий
• системасини субстанция
• хақидаги таълимот ташкил
• этади. Ягона, абадий ва
• чексиз табиат сифатида талқин
• этади. Бу ягона субстанция
• ўзининг мавжудлиги учун
• бошқа нарсага муҳтож эмас,
• деб ҳисоблади. Табиат
• яратувчи (Худо) ва яратилган
• табиатга бўлинади.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Рене Декарт фалсафасида
• дуализм асосий ўрин тутади.
• Унинг фикрича материя ва
• руҳ борлиқнинг асосида
• ётади ва худога бўйсунади.
• Олам, Декарт фикрича
• чексиз ва абадий, у инсон
• тафаккурига боғлиқ бўлма-
• ган ҳолда ривожланади ва
• такомиллашади. Унинг «Мен
• фикр қилаяпман, демак мен
• мавжудман» деган фикри
• Файласуфлар орасида маш-
• ҳурдир.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Фрэнсис Бэкон
• Фаннинг янги биносини қуриш
• учун, тўғри фикрлашга ўрганиш
• керак. Унинг таълимотича, олим
• чумолига ўхшаб фақат йиғиш ва
• йиғилганлар билан кифояланмас-
• лиги керак, ўргимчакка ўхшаб
• ҳаётдан ажраб, фақат ўзининг
• шахсий ақли билан ўзининг макрли
• фалсафасини тўқимаслиги керак.
• Бэкон таълимотича, олим асал-
• арига ўхшаб гуллардан шарбат олиб
• кейин уларни асалга айлантириши
• лозим.

«Фалсафа» предмети ва атамасининг таърифи

• Аврелий Августин «Филокалия» ва «философия» қондош тушунчалардир.
• «Философия» - бу донишмандликни севиш, «Филокалия» - бу гўзалликни севишдир. У ҳолда донишмандлик нима деб юнонлардан сўралса, донишмандлик бу хақиқий гўзалликдир – деб жавоб беради

Ҳозирги даврда фалсафага муносабат

• Бугунги кунда, тезликлар ва юксак технологиялар асрида фалсафа керакми, у эскиргани йўқми? Узлуксиз ахборот оқими ва сурункали вақт танқислиги шароитида муайян билим фалсафани сиқиб чиқармайдими? Бундай саволлар мутлақо ўринлидир, лекин уларга жавобни ҳаётнинг ўзи беради, у ҳозирги замон одами олдига кўп сонли, шу жумладан илгари ҳеч қачон мавжуд бўлмаган, бутунлай янги фалсафий муаммоларни қўяди. Бугунги давр фалсафаси ўзбек фалсафаси деб аталиб, у миллий ғоя ва миллий истиқлол мафкураси асосида шаклланади.

• 1.3. Фалсафа ва иқтисод.

Иқтисодиёт

• юнонча сўздан олинган бўлиб, “экономика” хўжалик юритиш асослари хақидаги фан деган маънони англатади. “Экономика” сўзи оммавий ўзбек луғатига ўтилганда “иқтисодиёт” атамаси ўзгаради. Иқтисодиёт чекланмаган эҳтиёжларни, чекланган ресурслардан самарали фойдаланиб бошқаришни ўрганувчи фандир, яъни чекланган иқтисодий ресурслардан унумли фойдаланиб, инсонлар учун зарур бўлган ҳаётий воситаларни ишлаб чиқариш ва етказиб беришга қаратилган ва чамбарчас боғлиқликда амал қиладиган фаолиятлар бирлигидир.