Selluloza ishlab chiqarish texnologiyasi

Ishqorning konsentratsiyasi
ortishi bilan sellulozaning bo‘kishi 
hamda erishi ma’lum oraliqda maksimum (10–12 %) ga yetadi va 
keyin kamayadi.

---

42
Agar ishqoriy reaksiya 10–12 % li ishqor eritmasida olib 
borilsa, ko‘p miqdordagi selluloza eritmaga erib o‘tishi mumkin. 
Sellulozadagi gidroksid gruppaning natriyga almashinish darajasi 
yuqori bo‘ladi. Keyinchalik ishqor konsentratsiyasi oshirilsa ham 
bo‘kish jarayoni kamayadi. Natijada sellulozaning erishi ham 
kamayib ketadi. Shuning uchun sellulozani ishqor eritmasi bilan 
eritganda eritma tegishli konsentratsiyada olish kerak. Bundan 
tashqari selluloza makromolekulasining holati turli xil selluloza 
preparatlarida turlicha bo‘lishini e’tiborga olish lozim.
Temperaturaning ta’siri
– temperatura qancha yuqori 
bo‘lsa, ishqor eritmasining selluloza molekulasi bilan ta’sirlashish 
tezligi ham shuncha ortadi. Lekin temperatura ko‘tarilishi bilan 
sellulozaning erishi va bo‘kishi kamayib boradi. Sababi temperatura 
qancha kichik bo‘lsa, ishqoriy sellulozaning suv va ishqor bilan 
solvatlanishi ortadi. Binobarin, bo‘kish darajasining ortishi 
natijasida jarayonning borishi o‘zgaradi va ishqoriy sellulozaning 
mustahkamligi kamayadi, chunki solvat qobiqlarining hosil bo‘lishi 
va barqarorligi kamayib ketadi.
Ishqoriy sellulozaning umumiy formulasi (C
6
H
10
O
5
· 
n
NaOH)
 
deb 
qabul qilingan. formuladagi «
n
» noldan uchgacha bo‘lgan qiymat va 
u ishqor konsentratsiyasi o‘zgarishiga proporsional.
Paxta sellulozasini oqartirishdagi (oksidlashdagi) kimyo viy 
reaksiyalar
. 
Paxta sellulozasini oqartirishda quyidagi jarayon lardan 
ko‘p foydalaniladi:
1. Natriy gipoxlorit bilan oksidlash.
2. Vodorod peroksid bilan oksidlash.