Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 710
толибларнинг дарсга қатнаши қаттиқ назорат қилинган, дарсга 
ўз вақтида 
қатнашмаганларга
топшириқ
бериш тўхтатилган. Толиб
сабабсиз
уч марта
дарс
қолдирса, талабаликдан чиқарилган
ва ўрнига бошқа
муносиб ўқувчи
қабул 
қилинганлиги манбалар келтириб ўтилган. 
Таълим жараёнида мадрасаларда толиблар белгиланган вақтда
дарсларни 
ўзлаштира олмаса,
мадрасада
яшаб, ўқишни давом эттиришга шароит яратилиб 
берилганлиги манбаларда қайд этилган.
Толиблар ҳар йили таътилга чиқиб, ўз
ишлари
билан шуғулланишига шароит яратилган
. 
Демак, бизгача етиб келган манбалардан айрим битирувчиларнинг 
ҳужжатлари етиб келган, аммо тўлиқ мадраса битирувчиларини билишимиз 
ўрганишимиз бизга ушбу даврда толиблар қайси асарларни, фанларни 
ўзлаштирганлиги ёки ўқув жараёнлари ҳақида тўлиқроқ
маълумотларга эга 
бўламиз
. 
Шамсиддин Муҳаммад ал
-
Балхийнинг ҳужжатларини
мазмун
-
моҳиятидан шуни билишимиз мумкинки, Мирзо Улуғбек мадрасасини довруғии 
Мовароуннаҳрдан ташқари бошқа ўлкаларга ҳам тарқалганлиги, Хуросон, Румдан
Самарқанд мадрасаларига толибларнинг билим олишга келганлиги билишимиз 
мумкин. Мирзо Улуғбек академияси
ўз даврида шарқнинг машҳур илм
-
фан
, 
маданият
маркази сифатида
ўз даврида янгича илмий
-
фалсафий тафаккурни 
шакллантирган. Чунки
, 
Амир Темур салтанати ва темурийлар даврида
Шарқ
ва
Ғарб халқлариниг барча илмий
-
фалсафий тафаккур ютуқлари Мовароуннаҳр
маркази бўлган
Самарқандда тўпланган эди.
Юқоридаги келтирилган Шамсиддин 
Муҳаммад
ал
-
Балхийнинг ҳужжатларидан (улуми салоса (Қуръон, ҳадис, фиқҳ, 
аниқ фанлар риёзиёт, ҳайъат, адабиётга тегишлидир
) 
кўришимиз мумкинки, 
Самарқанд мадрасаси толиблари ўрганган билимлар, асарлар
мазмун
-
моҳияти 
жиҳатдан
илмий ва тажрибага асосланганлиги, қамрови кенглиги билан 
аҳамиятлидир
.