Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 401
куз ва қиш ойлари ейиладиган ўсимликлар мавжудлиги туфайли улардан шу 
мавсумларнинг бирида фойдаланиш имконияти вужудга келади.
Сўнгги йилларда ишлаб чиқилиб, соҳада қўлланила
бошлаган янги бир 
технологиянинг
- 
табиатни муҳофаза қилиш асосида яйловлар маҳсулдорлигини 
ошириш усули
табиий ўсимликларнинг маълум қисмига зарар етказилмасдан 
сақлаб қолишга асосланган.
Ёнилғи
-
мой, меҳнат сарфи, ишчи кучи харажатлари кескин камайиши
, 
тор 
минтақачали ишлов берилганлиги сабабли яйловда тарқалган табиий турларга 
путур
етказилмасдан об
-
ҳаво ноқулай келиб, экинлар қониқарли ривожланмай 
қолган тақдирда ҳам тупроқ эрозиясининг олди олинади ва минтақачаларга яқин 
ўсувчан ўсимликларнинг ўсиши, 
ривожланиш
шароитлари анчагина яхшиланади. 
Табиатни муҳофаза қилувчи технологияни амалга ошириш учун Бешкек 
технология институти жамоаси билан ҳамкорликда АС
-
2 ва АС
-
4 русумли махсус 
кўп қиррали агрегатлар яратилган. Шунингдек, Ўзбекистон қишлоқ хўжалигини 
механизациялаш институти жамоаси томонидан яратилган АПП
-
2,8 русумли 
агрегат ҳам ушбу усулда чўл яйловлари маҳсулдорлигини оширишга 
мўлжалланган. 
Адирларда кузги
-
қишги яйловлар барпо этиш мақсадида
инқирозга 
учраган яйлов майдонлари танланиб
минтақали (полосали) ишлов берилади.
Чунончи, ишлов берилиб уруғ сепиладиган минтақачаларнинг кенглиги 
сийрак ўт
-
ўланли майдонларда 12
м ва ўсимлик қоплами зичроқ ривожланган 
майдонларда 24
м дан ошмагани мақсадга мувофиқ. Худди шундай кенгликларда 
(12-24 
м) табиий яйлов майдонлари ишлов берилмасдан қолдирилади.
Яйловларга ишлов бериш ва экишнинг энг
қулай
муддатлари
куз
-
қиш 
(ноябр 
-
феврал) ойлари ҳисобланади.
Адирлар (Қўшработ, Жом, Каттақурғон, Нурота, Нишон, Деҳқонобод
ва 
ҳ.к) шароитларида чоғон, изен, терескен, қуйровуқ, шувоқ каби ярим буталар; 
пахтабош, эркак ўт, читир, қўнғирбош
каби ўтчил турлардан ташкил топган яйлов 
агрофитоценозлари (экинзорлар) барпо этилади.
Бунда ярим буталарнинг улуши 65
-
70%, ўтчил турларники 
-35-
30% бўлса 
мақсадга мувофиқ.
Қониқарли
миқдорда майсалар ҳосил қилиш учун қуйидагича уруғ сепиш 
меъёри тавсия этилади:
изен
-3-4 
кг
/
га
, 
чўғон
- 8-10 
кг
/
га, қўйровуқ 
-5-6 
кг
/
га
, 
терескен 
-10-12 
кг
/
га, шувоқ 
-0,5-1,0 
кг
/
га, эркак ўт 
-2-3 
кг
/
га, пахтабош 
-3-
4 кг
/
га.
Уруғлар аралашмаси ССТ
-
3, СЗТ
-
3,6 сеялкалари ёки бошқа замонавий 
агрегатлар воситасида экилса тўлиқ ниҳоллар олиш таъминланади, меҳнат 
унумдорлиги кескин ошади.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3