Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 647
Жанубий Корея тан олинмоқда. Бу мамлакатда юқорида қайд этилган ислоҳотлар 
бундан 10 йил олдинроқ амалга оширилган эди. Шундай қилиб, 
бюджетлаштиришнинг 
мақсадли
-
дастурий 
методи 
ва 
натижавийликка 
йўналтирилган бюджетлаштириш инструментларини жорий этишга ўтиш бўйича 
АҚШнинг биринчи тажрибаси, маълум бир вақт ўтиб, дунёвий тенденцияга 
айланди.
АҚШ 
ва 
бошқа 
мамлакатларда 
натижавийликка 
йўналтирилган 
бюджетлаштириш жорий этилишининг мақсади бюджетни моддама
-
модда 
шакллантиришдан кутилаётган натижалар кўрсаткичлари асосида бюджет 
харажатлари тўғрисида қарор қабул қилиш жараёнига ўтишдан иборат эдики, 
унинг инструменти сифатида бюджет харажатларини дастурий классификация 
қилиш
майдонга чиқар эди. Бу классификация бевосита ёки якуний натижалар 
кўрсаткичларини ажратилган бюджет ассигнованиялари билан боғлаш имконини 
берарди. Бунда дастурий классификациялаш оддий иқтисодий ёки маъмурий 
таркибий тузилма қисми бўлиб қолмасдан, балки айнан бюджетлаштириш 
инструменти бўлиши кераклиги принципиаль аҳамиятга эгадир. Дастурлар 
асосида шакллантириладиган бюджетнинг самарали амал қилиши учун алоҳида 
тизимнинг бўлиши тақозо этиладики, у сиёсий мақсадлар, дастурлар ва маъмурий 
таркибий тузилмани ўзаро боғлаши керак. Ана шундай тизими мавжуд бўлмаса, 
ажратилган бюджет маблағларининг ҳажми ҳамда дастурларнинг натижаларига 
эришиш бўйича кимнинг жавобгар бўлиши тушунарли бўлмай қолади. Шунинг 
учун ҳам бюджет харажатларининг классификация дастурларига асосланган 
ривожланиш бу ўринда натижавийликка йўналтирилган бюджетлаштиришни 
жорий этишда асосий (калит) элемент ҳисобланади.
Амалга оширилаётган ислоҳотлар доирасида баъзи мамлакатларда бевосита 
ёки якуний натижалар кўрсаткичларига таянган ҳолда бюджет таркибий 
тузилмасининг ўзгартирилишига муваффақ бўлинди. Хусусан, Янги Зеландияда 
бюджет дастурий форматда тақдим этилмоқда. Уни таркибий тузилмалаштириш 
эса якуний натижалар кўрсаткичлари асосида амалга оширилмоқда. Буюк 
Британияда парламент ассигнованиялари Ҳукуматнинг мақсадларига мувофиқ 
натижаларга эришиш учун керак бўладиган ресурсларни ўзида мужассам этади.