Сборник тезисов «Ипак ва зираворлар»

Адабиёт: 
1. Муҳаммад Наршахи. История Бухары 1897 

---

262 
2. Мукминова Р.Г. Очеркипо истории ремесла в Самарканде и Бухаре в 
XIX- XX веке. Ташкент 1976 
Rashidov N.E., Elmurodov U.N., Elmurodova N.N. 
O`zbekiston Respublikasi Buxoro shahri 
TURIZMNI RIVOJLANTIRISHDA BIOLOGLARNING O`RNI 
 
 Hozirgi vaqtda respublikamizda turizm sohasida sezilarli darajada siljishlar 
yuz bermoqda, turizm infrastrukturasini rivojlantirishga alohida ahamiyat 
qaratilmoqda. Mazkur sohadan davlat buydjetiga tushayotgan daromadlar ko`payib, 
faoliyat yuritayotgan turfirmalar va agentliklar soni ortmoqda. Shuningdek, 
turistlarga xizmat ko`rsatuvchi mehmonxonalarning xizmat ko`rsatish sifati va soni 
bo`yicha ijobiy korsatkichlarga erishayotgani, turli ko`ngilochar joylar, dam olish 
maskanlari barpo etilayotgani quvonarli hol, albatta. Bu borada avvalo, sayyohlik 
firmalari va agentliklari tomonidan xorijda reklama ishlari olib borilishi, turli xalqaro 
sayyohlik ko`rgazmalarida yurtimiz sayyohlik firmalari hamda agentliklarining faol 
ishtirok rtishi chet el aholisi-ning qiziqishini yanada oshishiga sabab bo`ladi. Ularni 
jalb etishdan tashqari, hozirda mavjud sayyohlar oqimini qoniqtiradigan darajada 
xizmat ko`rsanilishi, yurtiga qaytgan sayyohlar tomonidan hamyurtlariga ham bu 
haqda turli ma`lumotlar va tavsiyalar berilishi orqali tashqi turizmni yanada 
rivojlantirish, sayyohlar oqimini yanada ko`paytirish mumkinligi jahonning turizm 
sohasida tadqiqotlar olib borilayotgan marketing va menejment xizmatlarida ham eng 
asosiy yo`nalish sifatida tavsiya etilgan. Bunda nafaqat sayyohlik firmalari hamda 
agentliklari tomonidan ko`rsatilgan xizmatlarga, balki, mamlakatimiz ichida ham 
yuqori darajada xizmatlarning ko`rsatilishi, ayniqsa, ekskursiya davomida 
ekskursavod va gidlarning o`zini tutishi, bilim darajasi, odob-axloqi hamda har 
tomonlama xalqaro standartlarga javob bera olishi, yuqori kvalifikatsiyaga ega 
ekanligi ham alohida ahamiyat kasb etadi [1]. 
Shu o`rinda ta`kidlash joizki, rivojlangan xorijiy mamlakatlarda sayyohlarga 
ma`lumot beruvchi fsosiy mutaxassislar oily ta`lim muassasalari diplomlariga ega 
bo`lib, ular shu bilan birga, turli treninglar va malaka oshiruvchi tadbirlarda faol 
ishtirok etib turishi shart etib belgilangan. Bu ularning doimo har qanday sharoit va 
vaziyatda tayyor turishlari, shu bilan birgalikda, ularning maxsus bilimga ega 
bo`lishlari, maxsus ruxsatnomaga ega bo`lmagan boshqa yo`nalish mutaxassislaridan 
foydalanish darajasining keskin kamayishigaolib keladi. Shu orqali bir tomondan 
ham ish mavsumiy bo`lsada qo`shimcha ish o`rinlari yaratilishi, ikkinchi tomondan 
sifatli xizmat ko`rsatilishiga erishish mumkin. 
Biror hudud yoki mamlakat haqida to`la ma`lumot bera olish uchun nafaqat 
shu mamlakatning tarixi, uning tarixiy obidalari, balki, tarixiy-geografik rivojlanishi, 
joylashuvida o`simlikliklar dunyosida doriborlik xusisiyatiga ega bo`lgan, tarkibida 
efir moylari, alkaloidlari, monasaxaridlari, turli xil rang beruvchi va inson sog`ligi 
uchun ehg muhum bo`lgan vitaminlarga boy bo`lgan turlarining ko`pligi, hayvonot 
olamining rang barangligi, uning turli-tuman obektlari joylashuvida bio-geografik 
o`rinning muhumligi, bu joylashuv uning tarixiy taraqqiyoti, turli rivojlanish davrida 

---

263 
turli omillarning o`zaro ta`sirlashuviga sabab bo`lishi barchamizga birdek ma`lum, 
albatta[2].
Shu o`rinda, yosh mutaxassislarimiz ko`pchiligi filologiya yoki qisman tarix 
yo`nalishi mutaxassislari ekanligi bio-geografik bilimlarni turizm sohasining tegishli 
qismida etishmayotganini ko`rsatadi. Gidlar sayyohlarga sifatli xizmat ko`rsatishlari 
uchun nafaqat tarixiy obektlarimiz haqida, balki, yo`l davomida ular talabiga binoan 
turli ma`lumotlar, masalan, o`zbek milliy urf-odatlari, to`y mfrosimlari, aholi milliy 
tarkibi, ularning o`ziga xos jixatlari, Ozbekistonning viloyatlari, ularning go`zal 
tabiatining o`ziga xosligi va mehmon do`stligi bilan ajralib turishi, iqtisodiyotining 
rivojlanishi va unda etakchi viloyatlar, ulardagi yangi qurilgan va qurilayotgan bino, 
inshoot va korxonalar, milliy kiyimlarimiz, bayramlarimiz va boshqa yutiqlarimiz 
to`g`risida ma`lumot berib borishlariga to`g`ri keladi. Hozirda esa bunday 
mutaxassislar soni ancha kamchilikni tashkil etib, ular o`z ustida qo`shimcha ishlash 
evaziga o`z faoliyatlarini olib bormoqda.
Chunki, tilshunoslik, tarix, biologiya, geografiya, o`lka madaniyati haqida 
to`liq bilimga ega bo`lish katta vaqt talab etib, nafaqat, o`z ustida ishlash, balki 
shunday ta`lim sohalarining mavjud bo`lishini talab etmoqda. Ko`p hollarda tashrif 
buyrgan sayohning O`zbekiston tarixi hamda madaniyati haqidagina bilimga ega 
bo`lib qaytishi kuzatilmoqda. O`zbekistonga o`xshash yosh mustaqil, jahonga tanilib 
borayotgan mamlakatlar uchun eng katta rolni reklama roliklari, ko`rgazmalardan 
ham ko`ra ko`proq sayyohlar o`ynashini hisobga olsak, ularga faqat tarixiy 
ma`lumotlargina emas, tabiiy va iqtisodiy-geografik, o`lkashunoslik ma`lumotlarini 
berish, yurtimizning eng diqqatga sazovor maskanlarini, erishayotgan yutuqlarimizni 
ko`rsata bilish va shu orqali yurtimizni xorijga tanitishimiz, kelgusida ularning yana 
qaytib kelishini yoki hamyurtlariga O`zbekistonga bo`lgan qiziqishiniuyg`ota 
olishlari alohida ahamiyat kasb etadi. Bunday kompleks ma`lumotlarni tarix va 
xorijiy tilni yaxshi o`zlashtirgan biolog bera oladi, turizm sohasida ularning o`z o`rni 
bor. Biologlar o`lkani, joy xususiyatlarini yaxshi biladi, voqea-hodisalarni bir-biri 
bilan bog`lay oladi. Chunki, turizm har qanday mamlakat uchun kam xarajat bilan 
katta daromadni qo`lga kirituvchi soha bo`lganligi sababli rivojlangan davlatlarda 
ham mazkur sohaga e`tibor bilan qaraladi.