Сборник научных трудов

 
ЭХИНОКОККОЗНИ ЭНДЕМИК 
Ҳ
УДУДЛАРДА ЭРТА АНИ
Қ
ЛАШДА “МА
Ҳ
АЛЛИЙ АНТИГЕН”ЛАР 
САМАРАДОРЛИГИНИ АНИ
Қ
ЛАШ 
Сувонкулов У.Т.
1
, Шамсиев Ж.А.
2
, Саттарова Х.Г.
1
, Мамедов А.Н.
1
, Садиков З.Ю.
1
, Муратов Т.И.
1 
1
Л.М. Исаев номидаги Тиббий паразитология ИТИ, 
2
СамМИ 2 клиникаси 
Долзарблиги. Эхинококкоз кенг тар
қ
алган паразитар касаллик бўлиб, Ўрта Осиё мамлакатлари, шу жумладан 
Ўзбекистон учун 
ҳ
ам эндемик 
ҳ
исобланади. Касаллик Республиканинг барча худудларида рўйхатга олинган. 
Эхинококкоз билан касалланганлар асосан чорвачилик ривожланган вилоятларда кўп учрайди. РесДСЭНМ 

---

« С Б О Р Н И К Н А У Ч Н Ы Х Т Р У Д О В »
Биология ва тиббиёт муаммолари, 2018, 3,1 (103) 135
маълумотларига кўра, 2017 йилда Ўзбекистонда 100% а
ҳ
оли ичида эхинококкоз билан зарарланганлар сони 2.1% ни, 
14 ёшгача бўлган болалар орасида ушбу кўрсатгич 100 000 кишига яъни 1.2%ни ташкил этади. Ма
қ
сад. Эхинококкозни 
олдини олишга доир тиббиёт тадбирлари мажмуасида эпидемик туманларда а
ҳ
олини оммавий равишда иммунологик 
текширувдан ўтказиш, касалликни эрта ани
қ
лаш, ма
ҳ
аллий 
қ
ўйларнинг эхинококк пуфагидаги сую
қ
ликлар асосида 
тайёрланган антигенларни 
қ
ўллаш йўли билан иммуноташхислашда усул кўрсатгичи сифатини оширишдир. Тад
қ
и
қ
от 
усуллари ва материаллари. Л.М.Исаев номидаги тиббий-паразитология илмий текшириш институти ходимлари 2017 
йил Самар
қ
анд вилоятидаги эхинококкознинг эндемик худуди 
ҳ
исобланган Пайари
қ
туманининг Чопарошли (1000 та), 
Ўрта сайдов (1067 та), 
Қ
умчу
қ
(877 та) ва Кўл (1010 та) 
қ
ишло
қ
ларида касалликни эрта ани
қ
лаш учун тад
қ
и
қ
от олиб 
боришди. Умумий сони 3954 та бўлган а
ҳ
олидан оммавий равишда эхинококкозга иммуноташхислаш учун 
қ
он зардоби 
олинди ва бир ва
қ
тда 
қ
ўшимча равишда УТТ (ултратовуш текшируви) ўтказилди. Иммуноташхислаш учун ма
ҳ
аллий 
қ
ўйларнинг ўпка ва жигаридаги эхинококк киста сую
қ
ликларида о
қ
сил ми
қ
дори ю
қ
ори бўлганлари танлаб олиниб ва 
уларни аралаштириб тайёрганган мих антиген асосида, ИФА (ELISA) усули 
қ
ўлланди. Олинган натижалар. Тад
қ
и
қ
от 
ўтказииш ва
қ
тида, УТТ усули билан 15(0.38%) кишининг турли органларида эхинококк пуфаги борлиги ани
қ
ланди. 
А
ҳ
олидан йи
ғ
илган 
қ
он зардобларида “ма
ҳ
аллий антиген”ларни 
қ
ўллаб ИФА усулида иммуноташхислаш ўтказилганда 
19(0.48%) одамда мусбат кўрсатгич хосил бўлди. Шундан 11(58%) таси УТТ текширувида ани
қ
ланганлар бўлса, 5(26%) 
таси эхинококк пуфаги ўлчами 1х2 смдан кичик бўлганлар ва 3(16%) жарро
ҳ
лик йўли билан эхинококк пуфагини 
олдирган беморлардир. УТТ текширувида эхинококк пуаги бор деб топилган 15(0.38%) бемордан 4(0.11%) тасида 
“ма
ҳ
аллий антиген”лар 
қ
ўлланилганда 
ҳ
ам антитаналар ани
қ
ланмади. Хулоса. Натижалардан келиб чи
қ
иб ма
ҳ
аллий 
қ
ўйларнинг эхинококк пуфаги сую
қ
ликларида о
қ
сил ми
қ
дори ю
қ
ори бўлганлари асосида тайёрланган “ма
ҳ
аллий 
антиген”ларнинг сезгирлиги ва махсуслигини 76% ни ташкил 
қ
илди. Фирмаларда тайёрланган тест-системаларида 
текширувлар ўтказилганда ушбу кўрсатгич 61% га тў
ғ
ри келган эди. Чунки фирмаларда тест системаларни 
шакллантиришда 
қ
ўлланилган антигенларнинг генотипи бизда учрайдиган эхинококк генотипларига мос келмаслиги 
мумкин.