Сборник докладов республиканской научно-методической конференции вопросы применения современных систем и технологий

“MASHINALI O„QITISHGA KIRISH” FANINI MATLAB DASTURI 
YORDAMIDA O„QITISH 
Norov E.I., Gaziyev X.G., ТАТU 
Mamlakatimizning 
iqtisodiy 
rivojlanishida 
informatika 
va 
axborot 
texnologiyalarining o‗rni beqiyos. Hozirgi kun talabalari axborot texnologiyalari 
bo‗yicha zamonaviy dasturlash tizimlari bilan ishlashni bilishlari davr talabidir. 
Bunda dars darayonida foydalaniladigan o‗quv, o‗quv-uslubiy qo‗llanmalarning 
mavjud bo‗lishi, o‗quv jarayoni samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Kompyuter 
yordamida matematik, fizik masalalarni yechish uchun ko‗pincha foydalanuvchi 
biron bir dasturlash tilida dastur tuzishni bilishi talab qilanadi. Yaqin kungacha 
foydalanuvchi o`zining matеmatik masalasini yеchish uchun nafaqat matеmatikani 
bilishi, balki kompyutеrda ishlashni, kamida biror-bir dasturlash tilini bilishi va 
murakkab hisoblash usullarini o`zlashtirgan bo`lishi kеrak bo`lar edi.
Hozirgi kunda kompyutеr algеbrasining nisbatan imkoniyatli pakеtlari bu - 
Mathematica, Maple, Matlab, MathCad, va Scientific WorkPlace. Bulardan 

---

122 
Mathematica, Maple profеssional matеmatiklar uchun mo`ljallangan bo`lib 
imkoniyatlarning boyligi, ishlatishda murakkabligi bilan ajralib turadi.
―Mashinali o‗qitishga kirish‖ fanini ham o‗qitishda Matlab dasturidan 
foydalanish keng imkoniyatlarni ochib beradi. Menyu buyruqlarining vazifalari, 
matematik belgilar vositalari bilan ishlash, Matlabda oddiy matеmatik ifodalarni 
hisoblash, tеnglamalarni sonli va simvolli yеchish, hosila, integral, limitlarni 
hisoblash, grafiklar qurish bo‗yicha barcha mavzular misollar bilan bayon etilgan. 
Matlab dasturining interfeysi, menyu buyruqlarining vazifalari, matematik belgilar 
bilan ishlash, dasturlash tilining operatorlari, vektor va matritsalar ustida amallar va 
ular ustida bajariladigan funksiyalar, ikki va uch o‗lchamli grafiklar qurish bo‗yicha 
barcha mavzular misollar orqali berilgan. Matlab dasturida mashinali o‗qitish fanini 
olib borishda o‗z ichida keng imkoniyatlari bor. Misol uchun: yozilgan programmalar 
bo‗yicha simulyatsiya jarayonlari ham juda yaxshi ishlab chiqilgan. 
―Mashinali o‗qitish fani‖ bo‗yicha matlab dasturida o‗zgaruvchili chiziqli 
regressiya (uyning qiymatini taxmin qilish misoli bilan), logistik regressiya (nosoz 
chiplarni aniqlash, shuningdek "bitta hammaga qarshi" tamoyili yordamida qo‗lda 
yozilgan raqamlarni tanib olish misollari bilan), sinflashtirish, dataset (o‗rgatuvchi 
tanlanma) lardan foydalanish, deep learning (chuqur o‗qitish) neyron tarmoqlar ko‗p 
qavatli "perceptron" ga asoslangan neyron tarmoq (qo‗lda yozilgan raqamlarni tanib 
olish misoli) bilan ishlash kabi bir qancha ishlarni bajarib o‗rganish mumkin. Aynan 
mashinali o‗qitishga kirish fanini o‗rganish jarayonida matlab dasturida bir qancha 
misollar berilgan bo‗lib, o‗quvchiga qiyinchilik tug‘dirmaydi. Matlab dasturida bu 
kabi ishlarni o‗rganish, ayniqsa amaliy ishlarni bajarishda juda qulay hisoblanadi. 
Matlab dasturini ichida mavzularni o‗rganish bo‗yicha tayyor yozilgan dasturiy 
misollardan na‘munalar ham berilgan. Har bir algoritm uchun fayllar mavjud bo‗lib, 
undan bitta algoritmni tahlil qilishni boshlashingiz mumkin. Ushbu fayllarni 
Matlabda ishga tushirganingizda, algoritmning ishlashini aks ettiruvchi xizmat 
ma‘lumotlari ko‗rsatiladi. O‗quvchilar berilgan mavzularni o‗rganishda, ana shu 
mavzu bo‗yicha bajarilgan ishlardan na‘muna tariqasida foylalanib o‗zlari dasturlar 
yozib o‗rganishi juda ham qulay va samarali hisoblanadi. 
Xulosa o‗rnida shuni aytish mumkinki, Matlab dasturidan foydalangan holda 
―Mashinali o‗qitishga kirish‖ fanini o‗rganish boshqa dasturlarga qaraganda ancha 
samaraliroq deyish mumkin. Matlab dasturida fanni o‗rganish jarayonida 
algoritmning 
ishlashini 
aks 
ettiruvchi 
xizmat 
ma‘lumotlari 
ko‗rsatiladi. 
O‗rganiladigan mavzular algoritmlari bo‗yicha maxsus fayllari mavjud bo‗lib, bu 
orqali har bitta algoritmni tahlil qilish mumkin.

---

123