«Ruhlar isyoni» do: tonini o ‘ziga xos hikmatlar xazinasi deb
aytish mumkin. U nda hech qachon
eskirmaydigan purhikmat
misralar ko‘plab uchruydi.
Xullas, Erkin Voh dovning dostonchilikdagi yutuqlari va
bu ja n r rivojiga q o ‘sligan hissasi g‘oyat k atta. Biroq shoir
do sto n larin in g ayrin larid a, xususan «Q uyosh m askani»,
«T oshkent sadosi» d o sto n la rid a q asid ag o 'y lik , voqelikni
h addan tashqari b o ‘yab-bezab madh etish hollari seziladi.
«Orzu chashmasi», «C harog‘bon»
asarlarida esa yuzakilik,
ib tid o iy lik alo m atla i k o ‘zga ta sh la n a d i. Lekin m uhim i
shundaki, Erkin Vohidov dostonchilikda ham asardan asarga
ijodiy o ‘sib, bu kamc hiliklardan qutula bordi. Buning eng
ishonchli dalili shoirniig so‘nggi davr ijodi, xususan, «Ruhlar
isyoni» va «Istambul f rtjiasi» singari yirik she’riy asarlaridir.
Erkin Vohidov iste dodli dramaturg sifatida ham tanilgan.
U n ing b irin ch i s a h i a asari « Ik k in ch i t o ‘m ar»
nom li
tragikomediya bo‘lib, u XX asrning 60-yillari mahsulidir. Erkin
Vohidovning eng m ashhur sahna asari «Oltin devor» (1970)
nomli komediyadir. Вд asar Hamza nomidagi o'zbek Davlat
akadem ik dram a tea ri (hozirgi M illiy akadem ik teatr)da
m uvaffaqiyat bilan st hnalashtirilgan, k o ‘p yillar davom ida
teatr repertuaridan m istahkam o ‘rin egallab, tom oshabinlar.
o lq ish ig a sazo v o r b o ‘lgan. « O ltin devor» 2001-yilda '
P okistonning nufuzli bir teatrid a ham sahnalashtirildi va
tomoshabinlarga man :ur bo‘ldi.
« O ltin devor» 1 om ediyasi —
m azm un an ch u q u r
b o ig an id ek , badiiy jih atd an ham mukammal. U komediya
ja n ri ta la b la rig a t o ‘ a ja v o b b erad i. A sarnin g b o sh id an
oxirigacha kulgi (y u n o r) ufurib turadi. Zero, unda hajviy
mazmunga ega b o ig a n kulgili voqea va ziddiyatlar mahorat
ko‘rsatiladi. Dramatur;; komediyada boylikka hirs qo'yish
va qing‘ir yo‘llar bilaa mol-mulk orttirishga
intilish ustidan
kuladi. N opok va no leas shaxslarni sharm anda qiladi. Shu
asosda halol ishlab, ha ol yashash g‘oyasini asarning qat-qatiga
singdirib yuboradi.
Asardagi asosiy obiazlar, xususan, bosh qahramon M o‘min
to ‘lig‘incha komik xarakterga ega. Bu obraz k atta m ahorat
375
bilan yaratilgan. M o ‘min — o ‘z nomiga munosib, beozor,
sodda, samimiy va halol inson. U oltin to ‘la ko‘za topib olgach,
halovatini yo'qotadi, turli holatlarga tushadi: goh quvonadi,
goh iztirob chekadi va oxir-oqibatda telba bo‘lish darajasiga
borib yetadi. Dramaturg M o'min va
uning atrofidagi kishilar
hayotidan yorqin va jonli lavhalar k o ‘rsatib, komediyaning
g‘oyaviy mazmunini qiziqarli va ta ’sirli qilib ifodalagan. Bunda
u kinoya, masxaralash, askiya, hazil-mutoyiba, so‘z o ‘yinlari
va boshqa kulgi vositalaridan,
shuningdek, ruhiyat tahlilidan
mahorat bilan foydalangan. Asar sujeti va obrazlari singari tili
ham yuqori saviyada go'zal va serjilo qilib yaratilgan.
Erkin V ohidov ijodida «Istanbul fojiasi» (1985) she’riy
dramasi muhim o ‘rin tutadi. A sarda poklik bilan nopoklik,
to ‘g‘rilik bilan egrilik, halollik bilan ko‘zbo‘yamachilik, adolat
bilan adolatsizlik, samimiylik bilan soxtalik o ‘rtasidagi
keskin
kurash yorqin aks ettirilgan. Asar sujeti hayotiy va qiziqarli
ziddiyat asosiga qurilgan hamda g‘oyat jozibali, ta ’sirli qilib
yaratilgan. «Istanbul fojiasi» dramasida asosan uch obraz: rais
Jalol, uning xotini Saodat va ukasi Iskandar mavjud. Bularning
uchovi ham hayot haqiqatiga mos ravishda ko'rsatilgan va asar
g‘oyasi ana shu obrazlarning faoliyatlariga, xatti-harakatlari,
dialog va monologlariga mohirlik bilan singdirib yuborilgan.
Bu ush qah ram on n in g k o ‘p
yillik ayriliq d an keyingi
uchrashuvida drama sujetining cho‘qqisini tashkil etadi hamda
asarning keskin dram atik holatlarga eng boy va eng t a ’sirli
sahifalari sifatida o'quvchi qalbini larzaga soladi. Chunki, bu
u ch rash u v d a hayot h aq iq ati, chalkash ta q d irla r qism ati,
dahshatli voqealarning asl sabablari shekspirona mahorat bilan
ochib berilgan. Bu uchrashuv haqida Jalol shunday deydi:
Do'stlaringiz bilan baham: 
