Say d u lla m irzayev

103 B oburiylar su lo la si 1526-yildan 1707-yilgach a H in d isto n d a hukm
surgan. Boburiylarning olti avlodi, jam i 189 yil davom ida H indistonda
h o k im iy a tn i b o s h q a r g a n . B u d a v r ic h id a B o b u r ( 1 5 2 6 - 1 5 3 0 ) ,
X u m oyu n (1 5 3 0 -1 5 5 6 ), A kbar (1 5 5 6 -1 6 0 5 ), Jahongir (1 6 0 5 -1 6 2 7 ),
Jahonshoh (1627-1658), A vrangzeb (1658 -1 7 0 7 ) p odshohlik qilgan.
1707-yilda A ngliya H indistonni bosib olgan va 1947-yilgacha (ikki asr
davom ida) m am lakatni m ustam laka holida saqlagan. H indiston 1947-
yilda m ustaqillikka erishgan.
357

---

tuzishi, nihoyat, 1530-yilda Agra shahridagi o ‘zi tashkil etgan 
bog‘da vafot etishi kabi voqealar silsilasini o ‘z ichiga oladi. 
P. Q odirov rom anda B oburning butun ongli hayot y o ‘lini 
q am rab olar ekan, uni o q ib a tli farzan d, sam im iy inson, 
mehribon ota, ajoyib lirik shoir, mohir nosir, tarixchi olim, 
ilm-fan va madaniyat ahlining jonkuyar murabbiysi, adabiyot 
va san’at homiysi, buyuk vatanparvar, mashhur davlat arbobi, 
dono p o d sh oh , ziyrak dip lo m at, m ard sa rk a rd a sifatid a 
k o ‘rsatgan.
P. Qodirov romanda Bobur obrazini yaratar ekan, bu benazir 
inso nn in g ja h o n iy sh u h rati va buyuk ah am iy atin i, hind 
xalqining unga bo‘lgan mehr-muhabbatini chuqur idrok etgan. 
.D arhaqiqat, hind xalqining buyuk yo‘lboshchisi Javoharlal 
Neru Bobur shaxsiga va faoliyatiga yuqori baho berib: «Bobur 
dilbar shaxs, uyg‘onish davrining tipik hukm dori, m ard va 
tadbirkor shaxs bo‘lgan. U san’atni, adabiyotni sevgan, hayot 
nafosatidan lazzatlana bilgan. Uning nabirasi Akbar yana ham 
dilbarroq va ko‘p yaxshi fazilatlarga ega b o ‘lgan... Boburning 
H indistonga kelishi tufayli H indistonda buyuk o'zgarishlar 
so d ir b o ‘ldi, s a n ’a td a , h a y o td a , m e’m o rch ilik d a va 
madaniyatning boshqa sohalarida yangicha serilhom taraqqiyot 
yuz berdi»104, — deb yozgan edi.
«Yulduzli tunlar» rom ani J. N eru so ‘zlarining naqad ar 
to ‘g‘ri va asosli ekaniga jonli dalildir. Zero, rom anda hayot 
haqiqati, aniqrog'i, Bobur yashagan g‘oyat murakkab davrning 
asosiy xususiyatlari, ayniqsa, Bobur obrazi butun borlig'icha 
yaqqol k o ‘rsatilgan. R om anda B obur obrazining yorqin, 
mukammal va haqqoniy b o ‘lib chiqishida yozuvchining ruhiyat 
tahlilidan mohirona foydalanganligi va har bir voqeani, har 
bir fikrni puxta asoslay bilganligi hamda obrazli tarzda ko ‘rsata 
olganligi alohida ahamiyat kasb etgan. Romandagi Boburning 
ona yurtga bo ‘lgan mehr-muhabbati, o ‘z vatanidan yiroqda 
yashashga majbur b o ‘lib chekkan iztiroblari, ota yurtni dil- 
dildan sog‘inishi tasvirlangan o ‘rinlar ruhiyat tahlili san’atining 
namunasidir. Yozuvchi ana shu ruhiy tug‘yonlar va dramatik